|
|
|
This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text. On the right, there are more links to translations made by Google Translate. In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).
ጾታ ገለልተኛ ሓዳርን ቆልዑን
ጾታ ዘይሓልፍ ሓዳርን ቆልዑን፡ ማለት ህጻናት መሰል ስጋዊ ወለዶም ክኽልከሉ ከለዉ ሰብኣዊ መሰሎም ከመይ ይረግጹ - ሰብኣዊ መሰላትን ማዕርነት ዓበይቲን ከም ምኽንያት ተጠቒሞም
እዚ ጽሑፍ እዚ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳርን ጽልዋ ኣቃውማ ስድራቤት ኣብ ህጻናትን ዝምልከት እዩ። እቶም ንጾታዊ ገለልተኛ-ሓዳር ዝድግፉን ኣብ ሕብረተሰብ ንጾታዊ ናጽነት ደው ዝብሉን፡ ሳሕቲ ንነገራት ብዓይኒ ህጻናት ዝጥምትዎም እዮም። ምርጫታትን ሕግታትን ዓበይቲ ሰባት ኣብ ህጻናት ዘለዎ ጽልዋ ኣብ ግምት ዘእተዉ ኣይኮኑን። እዞም ሰባት ብዛዕባ ማዕርነትን ሰብኣዊ መሰላትን ማሕበራዊ ዘይምዕሩይነትን ጥራይ እዮም ዝዛረቡ፡ ህጻናት እውን ሰብኣዊ መሰላት ክህልዎም ከም ዘለዎ ግን ይርስዑ። ካብ ልደቶም ኣትሒዞም ናብ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዶም መሰል ክህልዎም ይግባእ። እዚ እንተዘይተፈቒዱ ፀገም ኣለዎ። ኣቦ ዘይምህላውን ኣደ ዘይምህላውን ከም ንቡርን ተደላዪን እዩ ዝቑጸር። ድሕሪኡ እቶም ቈልዑ እዚ መሰረታዊ መሰል እዚ ካብኦም ተመንዚዑ ምህላዉ ክላመዱን ዋላ እውን ከመስግኑን ትጽቢት ይግበር። እዚ ኣርእስቲ’ዚ ነቲ ብዛዕባ ህጻናት ዝግበር ዘተ ናብቲ ጾታ-ገለልተኛ ሓዳር ምቅዋም ንጽልኢ ግብረሰዶማውያንን ኣብ ልዕሊ ግብረሰዶማውያን ዘሎ ጽልእን ዝውክል እዩ ዝብል ኣተሓሳስባ ከሰጋግሮ ምፍታን’ውን ልሙድ እዩ። እዚ ዝብሉ ሰባት ምስ ኣረኣእያኦም ዘይሰማማዕ ሰብ ውሽጣዊ ኣተሓሳስባን ስምዒትን ዝፈልጥዎን ዝስምዖምን ይመስሎም። ኣብ ነገራት ብጭብጢ መሰረት ጥራይ ክትሰማምዑ ከም እትኽእሉ፡ ግን ከኣ ሕጂ ውን ንዝኾነ ሰብ ከም ዘይትጸልእ ኣብ ግምት ዘእተዉ ኣይኮኑን። ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር እውን ብዙሓት ግብረሰዶማውያን ባዕሎም ነዚ ጉዳይ ከም ዝቃወምዎ ኣብ ግምት ዘእተዉ ኣይኮኑን። ነቲ ቆልዓ ናይ ኣቦን ኣደን መሰል ከም ዝግህስ ይርእዩ። እቲ ኣምላኽ ዘይብሉ ግብረሰዶማዊ ቦንጊቦልት ኣብ ዝገበሮ ቃለ መሕትት (ዌንዲ ራይት፡ ፈረንሳውያን ግብረሰዶማውያን ኣብ ሰልፊ ኣንጻር ሓዳር ግብረሰዶማውያን ይጽንበሩ)፤
ስለምንታይ እዮም ሰባት ጾታ-NEUTRAL ሓዳር ዝድግፉ? ሰባት ብዛዕባ ግብረሰዶም እንታይ ዓይነት ኣረኣእያ ከም ዘለዎም ንምፍላጥ ኣብ ዝፍትነሉ እዋን - ባህርያዊ ባህሪ ድዩ ወይስ ብገለ ድሕረ ባይታ ረቛሒታትን እቲ ሰብ ኣብ ልዕሊኦም ዝህቦ ግብረ መልሲን ዝጽሎ - መብዛሕትኡ ግዜ ሰባት ናብቲ ቀዳማይ ኣማራጺ ይጽግዑ። እዚ ነገር እዚ ብሓፈሻ ከም ባህርያዊ ዝንባለ እዩ ዝቑጸር ተፈጥሮኣዊነት ግብረሰዶም ብብዙሓት ወከልቲ ክርስትያናዊ ምንቅስቓስ ግብረሰዶማውያን ዝበሃሉ (ኣብዚ ኣብ ፊንላንድ ንኣብነት Yhteys-movement and Tulkaa kaikki-movement) እውን ይስሕብ ። መራሒት ምንቅስቓስ ይህተይስ ዝኾነት ሊሳ ቱኦቪነን ነዚ ሓፈሻዊ ኣረኣእያ ኣብ 2002 ኣብ ቲቪ ኣብ ዝገበረቶ ዘተ ኣምጺኣቶ፤
ደሓር ከኣ ጳውሎስ ብዛዕባ ግብረሰዶም ዝኾነ ኣምር የብሉን፣ እዚ ድማ ክቕየር ዘይክእል ባህርያዊ ባህርይ ደቂ ሰባት እዩ። (2)
ግብረሰዶም ከም ተፈጥሮኣዊ ባህርይ ክግንዘብ ከሎ፡ ብርግጽ ሓደ ካብቲ ዓቢ ምኽንያት ጾታ ዘይፈሊ ሓዳርን ኣነባብራ ግብረሰዶማውያንን ኣብ ናይ ሎሚ ሕብረተሰብ ብኣወንታ ዝረአየሉ እዩ። ከም ሕብሪ ቆርበት ወይ ጸጋማይ ኢድነት ዝኣመሰለ ተፈጥሮኣዊ ባህሪ እንተኾይኑ፡ ነቲ ግብረሰዶማዊ ኣነባብራን ከምዚ ዓይነት ባህሪ ዘለዎም ሰባትን ምክልኻል ቅኑዕ ኣይኮነን ድዩ? ንሰባት ኣብ ጾታዊ ምርጫታቶም ምድጋፍ ቅኑዕ ድዩ? እቲ ሓቂ ግን እንታይ እዩ? ብዙሓት ግብረሰዶማውያን ንባዕሎም ብተፈጥሮኣዊ ምዃኑ ይኽሕዱ። ገሊኦም ባህርያዊ እዩ ክብሉ ይኽእሉ እዮም፡ ብዙሓት ግን ተመሳሳሊ ጾታ ጾታዊ ርክብ ዝፍጽም ምትላልን ኩነታትን ኣብ ምውላድ ዝንባለታቶም ተራ ከም ዝነበሮ ይኣምኑ። እዚኦም ቅድሚ ገለ ዓሰርተታት ዓመታት ኣብ ስነ-ልቦና እውን ልሙዳት ኣምር እዮም ነይሮም። ስለዚ ምስ ምረት ወይ ስለምንታይ ገበነኛታት መብዛሕትኡ ግዜ ካብ ዝተወሰኑ ዓይነት ኩነታት ዝመጹ ዝመሳሰል ነገር እዩ። ዝኾነ ሰብ ኩነታት ኣተዓባብያኡን ኣብ ልዕሊኦም ዝተገብረሉን ክመርጽ ኣይክእልን እዩ፡ እንተኾነ ግን ሓደ ሰብ ይቕረ ክብለሉ ይደሊ ድዩ፡ ገበነኛ ክኸውን ድዩ ወይስ ግብረሰዶም ክለማመድ ባዕሉ ክመርጽ ይኽእል እዩ። ነዚ ነገራት እዚ ክገብር ክፍተን ይኽእል እዩ፣ ብመጠኑ ግን ከመይ ክነብር ከም ዝደሊ ክመርጽ ይኽእል እዩ፤
ብሓደ ክኢላ ዝተገብረ መሳጢ መጽናዕቲ ኣንቢበ: ክንደይ ብንጥፈት ግብረሰዶማውያን ሰባት ከምኡ ከም ዝተወልዱ ከም ዝኣመኑ ንምፍላጥ ዝተገብረ መጽናዕቲ እዩ ነይሩ። 85 ሚእታዊት ካብቶም ቃለ መሕትት ዝተገብረሎም ሰባት፡ ግብረሰዶም ኣብ ድሮ ገዝኦም ብዘሎ ኣዕናዊ ጽልዋን ብኻልእ ሰብ ብዝተፈጥረ ምትላልን ዝመጽእ ዝተማህረ ኣገባብ ኣካይዳ እዩ ዝብል ርእይቶ ኣለዎም። ኣብዚ ግዜ እዚ ምስ ግብረሰዶማዊ ሰብ ክራኸብ ከለኹ ቀዳመይቲ ሕቶይ መብዛሕትኡ ግዜ “መን እዩ ንዕኡ መነቓቕሒ ሂቡካ?” ኩሎም ክምልሱለይ ይኽእሉ እዮም። ሽዑ ክሓቶ እየ፡ “ምስ ኣኮኻ እንተዘይትራኸብ፡ ወይ ወዲ ሓውቦኻ ናብ ህይወትካ እንተዘይመጺኡ፡ ንዓኻን ጾታዊ ርክብካን እንታይ ምኾነ ነይሩ? ወይስ ብዘይ ሓዳስ ኣቦኻ? እንታይ ምኾነ ይመስለኩም?” እዚ ድማ ደወላት ክድወል ዝጅምረሉ እዋን እዩ። “ምናልባት፡ ምናልባት፡ ምናልባት” ይብሉ። (3)
ኦለ ግን ገለ ዓይነት "ግብረሰዶማዊ ጂን" ከምዘሎ ኣይኣምንን እዩ። ጠንቂ ስምዒታት ግብረሰዶማውያን ዝያዳ ዝተሓላለኸ ምዃኑ ይኣምን፣ ንኣብነት ድማ ብዙሓት ጽምዲ ተመሳሰልቲ ማንታታት ከም ዝፈልጥ ይጠቅስ፣ ካብዚኦም ሓደ ካብቶም ጽምዲ ጥራይ ግብረሰዶማዊ እዩ። ኦለ፡ ኣብ ባህርያቱ ብዙሓት ረቛሒታት ከም ዘበርከቱ ይኣምን፡ ከም ቆልዓ ከሎ ምስ ኣቡኡ ዝነበሮ ዝተሓላለኸን ድኹምን ርክብ። ኦሌ ብዛዕባ እቲ ብንእስነቱ ምስ ኣቡኡ ዝነበሮ ርክብ ክነግር ከሎ ንድሕሪት ኣይምለስን። ኣቡኡ ፈጺሙ ዘይነበረ ኮይኑ ስለ ዝተሰምዖ ንኣቡኡ ፈሪሑ። እቲ ኣቦ ሓድሓደ ግዜ ቁጥዐ ዝመልኦ ምውጥዋጥ የጋጥሞ ነበረ፣ ኦለ ድማ ኣቡኡ ኮነ ኢሉ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ከም ዘዋርዶ ሒደት ግዜ ይስምዖ ነበረ። ኦሌ ንኣቡኡ ከም ዝጸልኦ ብግልጺ ይዛረብ። (4)
ሃሪ ብዛዕባ ግብረሰዶም ኣብ መራኸቢ ብዙሃን ዝግበር ዘተን ብዛዕባ ግብረሰዶም ዝምልከት መጽናዕትታትን ይግደስ። ግብረሰዶም ምስ ተፈጥሮኣዊ ረቛሒታት ኣዝዩ ውሑድ ርክብ ከም ዘለዎ ይኣምን። ነዚ ኣረኣእያ እዚ፡ ንኣብነት፡ ሰባት ስለምንታይ ግብረሰዶማዊ ዝንባለ ከም ዘለዎም ንምፍላጥ መብዛሕትኡ ግዜ ቀሊል ምዃኑ እዩ ዚምስርቶ። መብዛሕትኡ ግዜ ጾታዊ ዓመጽ ኣጋጢምዎም ወይ ምስ ወለዶም ወይ መዛኑኦም ኣጸጋሚ ርክብ ኣለዎም። "እዚ ቅድሚ ኩሉን ልዕሊ ኩሉን ብዛዕባ ጂን ከምዘይኮነ ኣእሚኑኒ። ይኹን እምበር፡ ገለ ሰባት ገለ ጂናት ክህልዎም ዘይከኣል ኮይኑ ኣይስምዓንን'ዩ፡ እዚ ድማ ንንግብረሰዶማዊ ዝንባለ ዝያዳ ተቓላዕቲ ዝገብሮም'ዩ" ይብል ሃሪ። (5)
ኣብ ጉዳያ፡ ቴፒ፡ ግብረሰዶም፡ ገለ ዓይነት ስምዒታዊ ሕጽረት ስለዘለዋ፡ ክትመልኦ ትፍትን ከምዘላ እያ ትኣምን። ቴፒ፡ ብንእስነታ ንኣቦኣ ትፈርሖ ከም ዝነበረትን፡ ክሳብ ሕጂ ድማ "ከምዚ ዝበለ ፍርሒ ደቂ ተባዕትዮ" ከም ዘለዋን ትዛረብ። ቴፒ ኣብ መንጎ ደቂ ኣንስትዮ ኣደ ትደሊ ከምዘላ ትዛረብ። ቴፒ ብዛዕባ ምኽንያታት ሌዝቢያኒዝማ እኳ እንተሓሰበት፡ ብዛዕባ ኣብ ልዕሊ ደቂ ኣንስትዮ ዘለዋ ፍቕሪ'ውን ከምዚ ትብል: "ብተፈጥሮኣዊ መንገዲ ብገለ መልክዑ ዘሰንብድ መንገዲ ስለዝኸደ፡ ሓደ ሓደ ግዜ ብሓቂ ከመይ ኢሉ ከምኡ ክኸይድ ከምዝኽእል ሓሲበ'የ"። ብኻልእ ወገን ድማ ነዚ እውን ምኽንያት ከም ዘለዎ እያ እትኣምን። ቴፒ ግብረሰዶም ብጂን ዝመጽእ ወይ ሓደ ሰብ ካብ ልደቱ ግብረሰዶማዊ ወይ ሌዝቢያን ክኸውን ከም ዝኽእል ኣይኣምንን እዩ። ብናታ ኣረኣእያ፡ ሓደ ሰብ ዋላ ብዘይ ዝኾነ ፍሉይ ጸገም፡ ግብረሰዶማዊ ወይ ሌዝቢያን ኮይኑ ይዓቢ። (6)
ብርግጽ ኣነ ከም ብዙሓት ግብረሰዶማውያን ግብረሰዶም ካበይ ከም ዝመጽእ ይገርመኒ። ስብእና ቆልዓ ኣብተን ቀዳሞት ሰለስተ ዓመታት ህይወቱ፡ እንተላይ ብጾታዊ ርክብ ዝፍጠር ምዃኑ እኣምን። እዚ ብኽልቲኡ ኣከባብን ስነ-ህይወት ደቂ ሰባትን ዝጽሎ እዩ። ግብረሰዶም ብውርሻ ዝመጽእ ምዃኑ ፈጺመ ኣይኣምንን እየ። ንገለ ኣዝማደይ ግብረሰዶመይ ብልክዕ ንውርሻኡ ስለ ዝፈርሑ ከቢድ እዩ። (7)
ግብረሰዶም ብጂን ድዩ ዝመጽእ? ከምቲ ዝተገልጸ፡ ሕጂ እቲ ልሙድ መደበኛ መግለጺ ግብረሰዶም፡ ብተፈጥሮ ዝመጽእን ብጂን ወይ ኣብ እዋን ጥንሲ ዝወጽእ ሆርሞናት ዝመጽእን ምዃኑ እዩ። ሰባት ግብረሰዶም ብቐንዱ ብባዮሎጂካዊ ረቛሒታት ዝመጽእ ይመስሎም። ይኹን እምበር እዚ መብርሂ እዚ ኣብ ማንታ ቆልዑ ብዝግበር መጽናዕትታት ኣይድገፍን እዩ። ተመሳሳሊ ማንታታት ልክዕ ሓደ ዓይነት ጂንን ኣብ ማህጸን ሓደ ዓይነት ከባቢን ኣለዎም፣ ገና ግን ሓደ ካብኣቶም ጥራይ እዩ ብዛዕባ ጾታኦም ክግደስ ዝኽእል። ግብረሰዶም ብጂን ዝመጽእ እንተኾይኑ እዚ ክኸውን የብሉን። እዚ ዝስዕብ ጥቕሲ ካብቲ ኣብ ካናዳ ዝተኻየደን ኣስታት 20,000 ተምሃሮ ዘሳተፈን ዓቢ መጽናዕቲ ኣብዚ ኣርእስቲ ዝተወስደ እዩ። ጂንን ውርሻን ኣብ መበገሲ ግብረሰዶም ወሳኒ ረቛሒ ከምዘይኮኑ ዘርኢ እዩ።
ኣብ ካናዳ ኣብ ልዕሊ ማንታታት ዝተገብረ መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ማሕበራዊ ረቛሒታት ካብ ጂን ንላዕሊ ኣገደስቲ ምዃኖም (...) ውጽኢት መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ጂናት ዝኾነ ዓቢ ትርጉም ከም ዘይብሎም ይሕብር። ሓደ ካብ ጽምዲ ተመሳሳሊ ማንታ ግብረሰዶማዊ እንተኾይኑ፡ እቲ ካልእ ማንታ እውን ኣብ ተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎም ሰባት ተገዳስነት ክህልዎ 6.7% ተኽእሎ ነይሩ። እቲ ሚእታዊት ንዘይተመሳሳሊ ማንታ 7.2%፡ ንስሩዕ ኣሕዋት ድማ 5.5% ነይሩ። እዚ ውጽኢታት እዚ ምስቲ ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሰ ጀነቲካዊ ሞዴል ግብረሰዶም ኣዝዩ ኣይሰማማዕን እዩ። ማንታ ኣብ ውሽጢ ማህጸን ኣዲኦም ዝዓብዩሉ ሃዋህው ንኽልቲኦም ማንታ ብመንጽር ሆርሞናት ልክዕ ሓደ እዩ፣ በዚ ኸኣ እቲ ብቢርማንን ብሩከርን ዝረኸብዎ ውጽኢት ነቲ ኣብ እዋን ጥንሲ ኣብ ሆርሞናት እታ ኣደ ዘይምዕሩይነት ንሰዶማውነት ከም ዘስዕብ ዝገልጽ ክልሰ-ሓሳብ ከም ዘይነጽጎ ይገልጽ። (...) ቅድሚ ሕጂ ዝተገብረ ማንታ መጽናዕትታት፡ ተሳተፍቶም ኣብ ክሊኒካት ወይ ብመንገዲ ግብረሰዶማውያን ትካላት ረኺቦምዎም፡ ወይ ብኻልእ መንገዲ ውሱን ናሙና ነይርዎም። ቤርማንን ብሩከርን መጽናዕቶም ንመላእ ሃገር ሓዊሱ ካብ ዝተገብረ መጽናዕቲ መንእሰያት ብዘይተሓሰበ መንገዲ ዝተወሰደ ናሙና ዝተመርኮሰ ስለዝኾነ እቲ ዝያዳ ዘተኣማምን ምዃኑ ይገልጹ። ኣስታት 20 ሽሕ ዝተመርመሩ ሰባት ነይሮም! ካብዚ ሓሊፉ እቶም ተመራመርቲ ኣብቲ ሓደ ካብ ጽምዲ ማንታ ብዛዕባ ጾታዊ ዝንባለ ናይቲ ማንታ ዝበሎ ኣይተጸግዑን: ኣብ ክንድኡስ ናብቲ ካልእ ማንታ ከይዶም ብዛዕባ እዚ ሓቲቶምዎም። (8)
ተመራመርቲ ግብረሰዶም ብሓፈሻ ኣብቲ ተፈጥሮኣዊ ባህሪ ግብረሰዶም ኣይኣምኑን እዮም። መስራቲ ኣባል ምንቅስቓስ ሴታ ፊንላንድ ዝኾነ ኦሊ ስታልስትሮም ነዚ ጉዳይ ኣብታ Homoseksuaalisuuden sairausleiman loppu (The end to stigmatizing homosexuality as an illness, 1997) ዝብል ዲሰርቱ ኣልዒልዎ። ተመራመርቲ ግብረሰዶም ነቲ "ግብረሰዶማዊ እየ ተወሊደ" ዝብል ክልሰ-ሓሳብ ካብ ዘይድግፍዎ ነዊሕ እዋን ምዃኑ ገሊጹ። ኣማኢት ሳይንቲስት ዝተሳተፍዎ ክልተ ሳይንሳዊ ዋዕላታት ጠቒሱ፤
ኣብ ታሕሳስ 1987 ክልተ ሳይንሳዊ ዋዕላታት ከም ወሳኒ ነጥቢ ታሪኽ ክረአ ይከኣል ... ካብ 22 ዝተፈላለያ ሃገራት ዝመጹ 100 ተመራመርቲ ግብረሰዶማውያን ኣብ 100 ጉጅለታት ስራሕ ዘሳተፈ... እቶም ዋዕላታት’ውን ነቲ ግብረሰዶም ከም ኣእምሮኣዊ ጸገም ምደባ ብናይ ተፈጥሮ ባህርይ ክልሰ-ሓሳባት ምትካእ ምኽኑይ ከምዘይኮነ ብሙሉእ ድምጺ ተሰማሚዖም። ብሓፈሻ ነቲ ኣገዳሲ ኣረኣእያ ግብረሰዶም ምንጻግ ኣድላዪ ኮይኑ ተራእዩ፣ ብመሰረት እዚ ግብረሰዶም ካብ ግዜን ባህልን ናጻ ዝኾነ ዝተወሰነ ጠንቂ ዘለዎ ሕመረት ይውንን። (ገጽ 299-300)
ኣራዊት ቆልዑ . ሓደ ካብቲ ጾታዊ ርክብ ክሳብ ክንደይ ምስ ኩነታትን ከባብያዊ ረቛሒታትን ዝተኣሳሰር ምዃኑ ዘርኢ፡ ንኣሽቱ ህጻናት ምስ እንስሳታት ክነብሩ ዝተደርበዩ እዩ። ፍጹም ጾታዊ ተገዳስነት የብሎምን። እዚ ዘርእዮ ጾታዊ ርክብ ደቂ ሰባት ብማሕበራዊ ረቛሒታት እውን ከም ዝጽሎ እዩ። ስነ-ህይወት ጥራይ ኣይኰነን ወሳኒ ረቛሒ። ተመራማሪ ስነ-ልቦና ምዕባለን ተሓጋጋዚ ፕሮፌሰር ስነ-ልቦናን ሪስቶ ቩዮሪነን ኣብታ Minän synty ja kehitys [Birth and development of self] (1997) እትብል መጽሓፉ ብዛዕባ እዞም ብእንስሳ ዝዓበዩ ዝተደርበዩ ንኣሽቱ ቆልዑ፡ በረኻዊ ህጻናት ዝበሃሉ፡ ይነግር። ጾታዊ ርክብ ብጂን ጥራይ እንተዝውሰን ከምዚ ዝኣመሰለ ተርእዮታት ኣይምሃለወን፤
ጾታዊ ርክብ ዘይምህላው ህጻናት በረኻ ወሳኒ ርኽበት እዩ። ኣካላዊ ብስለት እኳ እንተሃለዎም፡ ጾታዊ ተገዳስነት ኣየርእዩን... ንዕቤት ጾታዊ ርክብ ብኣጋኡ ወሳኒ እዋን ዘሎ ይመስል።
ብዙሓት ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ንባዕሎም እቲ ናይ ተፈጥሮ ስነ-ሞጎት ሓቂ ወይ ጽቡቕ መሰረት ከምዘይብሉ ብቐጥታ ተኣሚኖም እዮም። ሓደ ካብኣቶም ጆን ኮርቪኖ ኮይኑ፡ ግብረሰዶም ባህርያዊ ባህሪ እዩ ኢሉ ዘይኣምን እዩ። ንሱ ከምዚ ክብል ገሊጹ ኣሎ ፡ "ሕማቕ ስነ-ሞጎት ግን ሕማቕ ስነ-ሞጎት'ዩ፡ ካብኡ ክሳብ ክንደይ ደስ ዘብል - ከምኡ'ውን ሓቀኛ - መደምደምታታት ክውሰድ ይኽእል'ዩ" (9) ጾታዊ መንነት ምስ ዕድመ እውን ብመጠኑ ክቕየር ከም ዝኽእል መጽናዕትታት ይሕብሩ፡ መብዛሕትኡ ግዜ ግን በቲ ልሙድ ኣንፈት ፍልይ ዝበለ ጾታ። ንገለ መንእሰያት፡ ጾታዊ መንነቶም ገና ንጹር ክኸውን ኣይክእልን እዩ፡ ምስ ዕድመ ግን መብዛሕትኦም ንቡር ፍልይ ዝበለ ጾታዊ መንነት ክረኽቡ እዮም፤
ኣብ 2007 ብዛዕባ ዝቕየር ጾታዊ መንነት ደቂ 16-22 ዓመት ህጻናት ዝተሓትመ ሰፊሕ ኣመሪካዊ መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ግብረሰዶማዊ ወይ ክልተ ጾታ ዘለዎም ዝንባለታት ኣብ ውሽጢ ሓደ ዓመት ናብ ፍልይ ዝበለ ጾታ ናይ ምቕያር ተኽእሎኦም ካብቲ ብኣንጻሩ ብ25 ዕጽፊ ይዛይድ። ንመብዛሕትኦም መንእሰያት፡ ስምዒታት ግብረሰዶማውያን ምስ ዕድመ ይንሳሕ። ኣስታት 70 ሚእታዊት ካብቶም ብሓደ ወገን ግብረሰዶማዊ ተገዳስነት ዝገለጹ ደቂ 17 ዓመት ኣወዳት ኣብ መበል 22 ዓመት ዕድሚኦም ብሓደ ወገን ፍልይ ዝበለ ጾታዊ ርክብ ገሊጾም።(Savin-Williams & Ream 2007: 385 ገጽ) (10)
እቲ ባህላዊ ሕጊ ሓዳር ኣድልዎ ድዩ? ሓደ ካብቲ ንጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ዝምልከት ስነ-ሞጎት፡ እቲ ባህላዊ ሕጊ ሓዳር ኣድልዎ ዝፈጥር ምዃኑ እዩ ነይሩ። ስለዚ ድማ እዮም ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ብዛዕባ ማዕርነትን ቃልሲ ኣንጻር ኣድልዎን ዝዛረቡ፡ ንሓሳባቶም ክጣበቑ ከለዉ። መራኸቢ ብዙሃን ብዛዕባ ሰብኣዊ መሰላትን ማዕርነትን ጽቡቕ ጌሩ ዝተለበጠ መልእኽትታት እውን ከቕርባ ይኽእላ እየን።
መሰል ሓዳር ንኹሎም ዓበይቲን ትርጉም ሓዳር ምቕያርን . ምስ ባህላዊ ሕጊ ሓዳር ተተሓሒዙ ብዛዕባ ኣድልዎ ክዛረብ ከሎ፡ ኩሎም ዓበይቲ ሰባት ናይ ሓዳር መሰል ከም ዘለዎም ክግለጽ ኣለዎ። ኣብዚ ካብዚ ወጻኢ ዝኾነ ነገር የለን። ዝኾነ ዓቢ ሰብኣይ ይኹን ሰበይቲ ምስ ኣንጻር ጾታ ናብ ሓዳር ክኣቱ ይኽእል። በዚ ኸምዚ እቲ ባህላዊ ሕጊ ሓዳር ድሮ ማዕረ ስለ ዝኾነ ንማንም ኣድልዎ ኣይገብርን። ካልእ ምባል ምስቲ ሓቂ ዝጻረር እዩ። የግዳስ፡ ሓዳር ናብ ተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ንምዝርጋሕ ዝግበር ጻዕሪ፡ ትርጉም ሓዳር እውን ይቕይሮ እዩ። ሓዳር ዝብል ቃል ቅድሚ ሕጂ ዘይነበሮ ሓድሽ ትርጉም ይሕዝ። ንኣብነት ኣብ መንጎ ኣስራሒን ሰራሕተኛን ንቡር ናይ ስራሕ ርክብ ማለት ሓዳር ማለት እዩ፣ ወይ ድማ ብሽክለታን ነፋሪትን መካይን እየን ኢልካ ምጉት ማለት እዩ፣ ዋላ ከምኡ እንተዘይኮነ። እታ ንዘመናት ኣብ ታሪኽ ወዲ ሰብ ኣብ መንጎ ሰብኣይን ሰበይትን ዘሎ ርክብ ጥራይ ከም ትርጉማ ዝተረድአት ቃል፡ በዚ ኸኣ ትርጉማ ናብ ካልእ ትርጉሙ ብመንገዲ እቲ ጾታ-ኣልቦ ኣምር ሓዳር ትርጉሙ ናብ ዝተፈላለየ ትርጉሙ ይቕየር። ኣብ ኩሎም ዓበይቲ ባህልታት ንኣሽሓት ዓመታት ሰፊኑ ዝጸንሐ ልምዲ ይቕይሮ።
ካልእ ዓይነት ፍቕሪ. ጾታ ዘይሓልፍ ሕጊ ሓዳር ዘይምዕሩይነትን ኣድልዎን የወግድ ምባል ካልእ ዓይነት ዝምድናታት ስለዘሎ ሕማቕ ስነ-ሞጎት እዩ። ምኽንያቱ ግብረሰዶማዊ ዝምድና ሓዳር እንተተባሂሉ ካልእ ዓይነት ዝምድናታት ካብ ተመሳሳሊ ሕጊ ምግላል ከመይ ጌሩ ከመኽንየሉ ይኽእል? ስለምንታይ እዮም እቶም ውሑዳት ግብረሰዶማውያን ጥራይ ኣብ ሕጊ ሓዳር ክካተቱ ዘለዎም? ሕጂ ሰባት ነዚ ጉዳይ ክከላኸሉሉ ዝፍትኑ ዘለዉ ስነ-መጎት እንተተኸቲልና፡ እዞም ዝስዕቡ ዓይነታት ዝምድናታት እውን ኣብ ስፍሓት እቲ ሕጊ ክካተቱ ይግባእ። እንተተገሊሎም ድማ ብተመሳሳሊ ስነ-መጎት ኣድልዎን ንዘይማዕርነት ምድጋፍን እዩ። ከምዚ ዝበለ ውጽኢት ዝበጽሕ፡ ግምታት ደገፍቲ ጾታ-ኣልቦ ሓዳር ምስ እንኽተልን ትርጉም ናይታ ሓዳር እትብል ቃል ምስ እንቕይርን ኢና፤
• ርክብ ኣደን ጓልን፡ ኣብ ሓደ ገዛ ስለ ዝነብሩ
• ሰብ፡ ምስ ከልቡ ዝነብር
• ርክብ ብዙሓት ኣንስቲ
• ኣብ ሓደ መደቀሲ ክፍሊ ዝነብሩ ክልተ ተማሃሮ
• ናይ ዘመድ ርክብ ዝምድናታት እውን ሓደ መልክዕ እዩ። ደገፍቲ መውስቦ ግብረሰዶማውያን እውን ከይተረፉ ብሓፈሻ ንኸምዚ ዝኣመሰለ ዝምድናታት ብሞራል ጌጋ ጌሮም ስለ ዝወስድዎ ኣይቅበልዎን እዮም። ይኹን እምበር እቶም ኣብ ጾታ ዘይሓልፍ ሓዳር ኣሉታዊ ኣረኣእያ ዘለዎም ሰባት ብተመሳሳሊ ምኽንያት ክነጽግዎ ይኽእሉ እዮም። ብሞራል ጌጋ ጌሮም ክቖጽርዎ ይኽእሉ እዮም።
ፕሮፌሰር ኣንቶ ለይኮላ ብዛዕባ እዚ ጉዳይ እዚ ኣብ መጽሔት ይሊዮፒስቶ [ዩኒቨርሲቲ] (8 / 1996) Olisiko rakkauskin rekisteröitävä? [ፍቕሪ እውን ክምዝገብ ኣለዎ ድዩ?] . ተመሳሳሊ ስነ-መጐት ብምኽታል፡ እቲ ጉዳይ ኣብ ግብረሰዶማውያን ጥራይ ምድራት ዘይቃዶ ምዃኑ ገሊጹ። ካብቲ ንቡር ዝወጽእ ካልእ ብዙሕ ዓይነት ዝምድናታት ክህሉ ከሎ፡ ስለምንታይ እዮም ኣብ ስፍሓት ሕጊ ሓዳር ጥራይ ክካተቱ ዘለዎም?
ክልተ ኣብ ነንሕድሕዶም ኣዝዮም ዝተኣሳሰሩ ኣሕዋት፡ ብሓባር ኣፓርታማ ክውንኑን ካልእን እንተደልዮም፡ ዋላ’ውን ናይ ሓባር ቆልዓ ክወስዱ እንተደልዮምኸ? ስለምንታይ እዩ ካብ ግብረሰዶማውያን ንላዕሊ ክኸብዶም ዘለዎ? ኣብ መንጎ እቶም ዳሕረዎት ፍቕሪ ስለዘሎ ድዩ፡ ኣብ መንጎ እቶም ቅድሚ ሕጂ ግን ስለዘየለ፡ ወይስ ኣብ መንጎ ካልእ ኣዕሩኽ ጥራይ? ...ብድምር ምዝገባ ሽርክነት ማሕበራዊ ፍጻመ እዩ ...ከምዚ ዝበለ ዕድል ንተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎም ሰባት እንተተዋሂቡ፡ ንምንታይ ኣብ ግብረሰዶማውያን ጥራይ ክድረት ከም ዘለዎ ክሳብ ሕጂ ኣይርድኣንን እዩ። ወይስ ኩሎም ሓደ ዓይነት ጾታ ዘለዎም፡ ብሓባር ዝነብሩን ኣብ ነንሕድሕዶም ዝተጣበቑን ሰባት ግብረሰዶማውያን እዮም ኢልና ንሓስብ? ወይስ ግብረሰዶም ምስ ጾታዊ ርክብ ዝኾነ ርክብ ከምዘይብሉ ንቖጽሮ... ግብረሰዶማዊ ዝምድናታት ምምዝጋብ ተደላዪ ምዃኑ እንተቖጺርና፡ ካልኦት ግን ዘይምምዝጋብ፡ ጾታዊ ዝንባለ ናይ ምምዝጋብ ጉዳይ ምዃኑ፡
መብዛሕትኦም ግብረሰዶማውያን ሓዳር ኣይደልዩን ’ ዮም ። ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ክስዕብ ከሎ፡ ሓደ ካብቲ ቀንዲ ነጥብታት ኣንጻር ኣድልዎን ዘይምዕሩይነትን ዝግበር ቃልሲ ኮይኑ ጸኒሑ። ግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ነንሕድሕዶም ክምርዓዉ ዝኽእሉሉ ጾታ ዘይሓልፍ ሓዳር፡ ኣድልዎ ከም ዘወግድ ይሕሰብ ነይሩ። እቲ ሓቂ ግን ኣብተን ንነዊሕ እዋን መርዓ ግብረሰዶማውያን ኣብ ግብሪ ዝጸንሐለን ሃገራት ውሑዳት ጥራይ እዮም ክምርዓዉ ዝደልዩ። ኣብ ሆላንድ፡ መውስቦ ተመሳሳሊ ጾታ ንዓሰርተ ዓመት ዝጸንሐ ኮይኑ፡ ካብቶም ግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ግን 20% ጥራይ እዮም ዝምርዓዉ። ምስ ውልቀሰባት ክነጻጸር እንከሎ፡ እቲ ቁጽሪ ካብዚ ዝወሓደ እዩ። ብመሰረት ገለ ግምታት ካብቶም ግብረሰዶማውያን ውልቀሰባት 8% ጥራይ እዮም ናብ ሓዳር ዝኣትዉ። ብተግባር እቲ ቁጽሪ ከም ዘመልክቶ፡ ውሑዳት ግብረሰዶማውያን ጥራይ እዮም ንኽምርዓዉ ተገዳስነት ዝነበሮም። የግዳስ እቲ ዝበዝሐ ካብኣቶም (ብመሰረት ናይቶም ደገፍቲ ናይ ገዛእ ርእሶም ኣተሓሳስባ) ማዕርነትን ካብ ኣድልዎ ነጻነትን ክረኽቡ ኣይደለዩን።
ጣብያ ህጻናት . ከምቲ ዝተገልጸ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ብዓይኒ ማዕርነትን ከም ጉዳይ ሰብኣዊ መሰላትን ምኽኑይ እዩ። እዚ ጉዳይ ምቕባል ነቲ ዘይፍትሓውነት ናይቲ ሕጊ ከምዘወግድ ተገሊጹ ኣሎ። ይኹን እምበር እዚ ኣርእስቲ ብዓይኒ ዓበይቲ ጥራይ ተፈቲኑ ህጻናት ተረሲዖም እዮም። እቲ ጾታ ዘይፈሊ ሕጊ ሓዳር ብሓቂ ጉዳይ ሰብኣዊ መሰላት ኮይኑ፡ ግን ብኣንጻር ናይቲ ዝግለጽ እዩ፡ ምግሃስ ሰብኣዊ መሰላት ህጻናት ማለት እዩ። ምኽንያቱ ኣብቶም ግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ቆልዑ ክወልዱ ዝሓሰቡሉ ኩነታት (ንኣብነት ብባንክ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይን ክራይ ማህጸንን ወይ ሓደ ካብቶም ግብረሰዶማውያን ኣብ ግዝያዊ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዝምድና ከምዝነበረ)፡ ነቲ ቆልዓ ካብቲ ስጋዊ ኣቡኡ ምፍላይ ማለት ወይ... ኣደ ካብ ትውለድ ኣትሒዛ፡ ዓበይቲ ሰባት ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ከም መሰሎም ስለ ዝቖጽርዎ ጥራይ። በዚ ኸምዚ እቲ ጾታ ዘይኰነስ ሕጊ ሓዳር ንቈልዑ ብዋጋ ዓበይቲ ኣድልዎ ይገብር። ናጽነት ዓበይቲ ሰባት ቅድሚ መሰረታዊ መሰላት ህጻናት ይቕመጥ። ብርግጽ ሓደ ቆልዓ ብዘይ ኣቦ ወይ ኣደ ክዓቢ ዝግደደሉ ኩነታት ኣሎ፡ እንተኾነ ግን ድሌት ዓበይቲ ንምፍጻም ጥራይ ንሓደ ቆልዓ ኮነ ኢልካ ኣቦ ዘይብሉ ወይ ኣደ ዘይብሉ ምግባር ዝተፈልየ ጉዳይ እዩ። እዚ ኣብ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ዝፍጸም ኮይኑ ቆልዑ ዝረኽብሉ እዩ። ኣብ ፈረንሳ ብዙሓት ግብረሰዶማውያን ባዕሎም ኣብዚ ጉዳይ መርገጺ ወሲዶም እዮም። እቲ ጾታ ዘይሓልፍ ሕጊ ሓዳር ነቲ ቆልዓ ኣብ ኣቦን ኣደን ዘለዎ መሰል ዝግህስ ምዃኑ ይርእዩ። ነዚ እዩ ድማ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ዝነጽጉ፤
ዣን-ፒየር ደላውም-ማያርድ ፡ ኣነ ግብረሰዶማዊ ጽልኢ ግብረሰዶማውያን ድየ... ኣነ ኣንጻር ጾታ ዘይልግስ ሓዳር እየ፡ ምኽንያቱ ሓደ ቆልዓ ኣቦን ኣደን ናይ ምህላው መሰል ስለ ዝጣበቕ። (11)
ዣን-ማርክ ቬይሮን ላ ክሮይስ፡ ኩሉ ሰብ ድሩትነቱ ኣለዎ፡ ውላድ ዘይምህላወይን ቆልዓ ናፊቐ ምህላወይን፡ ፍቕሪ ኣደ ካብ ቆልዓ ክወስድ መሰል ኣይህበንን እዩ። (12)
Hervé Jourdan: ቆልዓ ፍረ ፍቕሪ ስለዝኾነ ፍረ ፍቕሪ ኮይኑ ክጸንሕ ኣለዎ። (13)
ቆልዑ ምውላድ . ኣብ ርክባት ፍልይ ዝበለ ጾታ ክመጽእ ከሎ፡ ምስ ተመሳሳሊ ጾታ ዝምድናታት ክነጻጸር እንከሎ ሓደ ዓቢ ፍልልይ ኣለዎም፡ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም ዝምድናታት ጥራይ እዮም ቆልዑ ክወልዱ ዝኽእሉ፡ እዚ ዳሕረዋይ ግን ኣይክእልን እዩ። እዚ ውን ሓደ ካብቲ ዓቢ ምኽንያት ናይ ሰብኣይን ሰበይትን ሓዳር ንቆልዑ ዝበለጸ መበገሲ እዩ። ህጻናት ካብ መጀመርታ ኣብ ትሕቲ ሓልዮት ስጋዊ ኣቦኦምን ኣዲኦምን ክዓብዩ ዕድል ይህቦም። ብኣንጻሩ ኣብ ግብረሰዶማዊ ዝምድናታት ዘሎ ጸገም፡ ቆልዑ ብግዝያዊ ፍልይ ዝበለ ርክባት ወይ ብኣርቲፊሻል ሜላታት ከም ምክራይ ማህጸን ወይ ባንኪ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ እንተተረኺቦም፡ ነቲ ቆልዓ ወይ ኣቦ ዘይብሉ ወይ ኣደ ዘይብሉ ይገብሮ። እንተወሓደ ሓደ ካብቶም ስጋዊ ወለዱ ኣብ ገዛ ይጎድሎ ኣሎ፣ ምስኦም ክዓቢ ዝኽእል። እቲ ቆልዓ ካብ መጀመርታ ብዘይ እቲ ካልእ ስጋዊ ወላዲኡ ክነብር ኣለዎ ብሰንኪ ምርጫ ናይቶም ዓበይቲ። እቶም ንባዕሎም ኣብ ግብረሰዶማውያን ስድራቤት ዝዓበዩ ሰባት፡ ንውላድ ብኸምዚ ኣገባብ መሰል ኣቦ ወይ ኣደ ምምንዛዕ ዝብል ተግባር ነቒፎምዎ እዮም፤ ኣብ መንጎ ዓበይቲ ሰባት ማዕርነት ክህሉ ብምጽዋዕ። ናይ ሓደ ካብ ወለዶም መሰል ይሕረሙ። ምስ ሌዝቢያን ኣዲኡን ጓል ኣንስተይቲ መጻምድታን ዝዓበየ ዣን ዶሚኒክ ቡነል፡ ከመይ ከም ዘጋጠሞ ይዛረብ። ብስእነት ኣቦ ተሳቐየ። ኣብ ካልእ ቦታታት እውን፡ ንሱ እናዓበየ ከሎ ድሮ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ተግባራዊ እንተዝኸውን ነይሩ፡ ንመንግስቲ ምኸሰሰ ነይሩ፡ ምኽንያቱ መሰል ውላዱ ንምግሃስ ስለዘኽኣለ፤
እዚ ኣብ ታሕቲ ዘሎ ርእይቶ እውን ነዚ ጉዳይ ዝምልከት እዩ። ኣቦ ወይ ኣደ ዘይምህላው ቆልዑ ኣብ ግብረሰዶማዊ ሃዋህው ምዕባይ ዘጸግሞም ምኽንያት እዩ። ሓደ ንጽል ግብረሰዶማዊ ወላዲ ኣብ ኣተዓባብያ ወላዲ እኹል ድዩ ኣይኮነን ዝብል ሕቶ ዘይኮነስ፡ ንሓደ ቆልዓ ካብ ዝውለድ ጀሚሩ ካብ ህላወ ካልእ ስጋዊ ወላዲኡ ብዕላማ ምኽላእ እዩ፤
ሮበርት ኦስካር ሎፔዝ (2012) ንጽልኢ ግብረሰዶማውያን ዝገልጽ ቃላት ጽልኢ ዘለዎን ጸቢብ ኣተሓሳስባ ዘለዎን ክብል ይነቅፎ፣ ምኽንያቱ ንኸምኡ ዝኣመሰሉ ሰባት ኣብ ገዛ ሌዝቢያን መጻምድቲ ዝዓበዩ፣ ዓቢ ክፋል ህይወቶም ኣብ ባህሊ ግብረሰዶማውያን ዝነበሩ፣ ግን... ክሳብ ሕጂ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ዝቃወሙ፡ ምኽንያቱ ንመሰል እቲ ቆልዓ ኣብ ኣቦን ኣደን ዝግህስ ኮይኑ ስለዝስምዖም። ብመሰረት ሎፔዝ፡ ኣብ ገዛ ኣዲኡን ጓል ኣንስተይቲ መጻምድታን እናዓበየ ከሎ፡ ስእነት ኣቦ ከምኡ ከቢድ ከም ዘጋጠሞ ብግልጺ ስለ ዝዛረብ ጥራይ፡ ጽልኢ ግብረሰዶማውያን ተባሂሉ ክጽዋዕ ኣጸጋሚ እዩ። "ሓደ ተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ነቲ ሞዴል ናይ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም ኣተዓባብያ ብመተካእታ ውላድ፡ ብኣርቲፊሻል ምፍራይ፡ ፍትሕ ወይ ንግዳዊ ምውሳድ ቆልዑ ክደግሙ ይደልዩ ይኹኑ፡ ብዙሕ ሞራላዊ ሓደጋታት ይወስዱ ኣለዉ። ኣብ ማእከል እዞም ሞራላዊ ሓደጋታት ዝረኽብዎም ህጻናት፡ ወለዶም ካብ ከም በዓል ኣቦታትን ኣዴታትን ዝኣመሰሉ ባህላዊ ልምድታት ዝፈልዮም ውጥረትን ስምዒታዊ ዝተሓላለኸን ህይወት ኣብ ምፍጣር ዘለዎም ተራ ኣጸቢቖም ይፈልጡ እዮም። መርገጺ ህጻናት ኣጸጋሚ ይኸውን፣ በቲ ወለዶም ኣብ ልዕሊኦም ዝገብርዎ ተፈጥሮኣዊ ጸቕጢ ስለዝሳቐዩ – ከምኡ’ውን ስለዝእመኑ ጥራይ ‘ሆሞፎቢክ’ ክበሃሉ ከለዉ። (ሎፔዝ 2013።) (15)
ቆልዑ ብኣርቲፊሻል ሜላታት ከም ክራይ ማህጸንን ባንክ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይን ክረኽብዎ ከለዉ ብዙሓት ስነ-ምግባራዊ ጸገማት ከጋጥሙና ኣለዎም። ኣብ ምክራይ ማህጸን ዘሎ ጸገም፡ እታ ኣደ ነቲ ተሰኪማቶ ዘላ ቆልዓ ክትገድፎ ስለዘለዋ እዩ። ኣብ ክራይ ማህጸን ከም ዕላማ ተቐሚጡ ኣሎ። ኣብ ልዕሊ እቲ ቆልዓ ዘለዋ ስምዒት ክትዓብጦ ትጽቢት ይግበረላ፡ ንዕኡ ድማ ይኽፈል። መሰላ ንሓደ ዳግማይ ዘይትርእዮ ክኸውን ዝኽእል ቆልዓ ትሸጦ። ይኹን እምበር፡ ንብዙሓት እዚ ብሰንኪ እቲ ናይ ኣደነት ባህርያዊ ድሌቶም ኣዝዩ ከቢድ ክኸውን ይኽእል እዩ፣ እዚ ድማ እዩ ነቲ ውዕል መተካእታ ምውላድ ከቋርጽዎ ዝደረኾም። እዘን ደቂ ኣንስትዮ ነቲ ኣብ ውሽጠን ዘሎ ቆልዓ ከም ዘፍቅራ ተረዲአን እየን፣ እዚ ድማ ሓሳበን ክቕይራ ገይርወን ኣሎ። ብተወሳኺ ማህጸን ምክራይ ንህጻናት ጸገም ኣለዎ። ምኽንያቱ እታ ኣደ ኣብ ልዕሊ እቲ ቆልዓ ዘለዋ መሰል ምስ ኣሕለፈት፡ እቲ ቆልዓ ከም ምሕዳግ ክገጥሞ ይኽእል እዩ። ሕቶታት ክለዓሉሉ ይኽእሉ እዮም፣ ስለምንታይ ኣዲኡ ብገንዘብ ሸይጣቶ ዘይትግደሰሉ። ካብ ካልኦት ንላዕሊ፡ መርበብ ሓበሬታ ኣላና ኒውማን AnonymousUS.org ብዛዕባ ተመኩሮታትን ስምዒታትን ከምዚኦም ዝኣመሰሉ ህጻናት ይነግር። ኣብ ግብረሰዶማዊ ርክብ ዝነብር ፍራንክ ሊትግቮት ብዛዕባ ተመሳሳሊ ጉዳይ ብቕንዕና ይዛረብ። ብዛዕባ ኣዲኦም ዝናፍቑ ዝነበሩ ዘዕበዮም ደቁ ይዛረብ። እታ ኣደ ኣብ መጀመርታ ንደቃ ንምንታይ ከም ዝገደፈት ንቆልዑ ንምርዳእ ኣጸጋምን መሪርን እዩ ነይሩ፤
ኩነታት ናይ ሓደ “ኣደ ዘይብሉ” ቆልዓ ኣብ ቅሉዕ ምውሳድ ቆልዑ ከምቲ ዝረአ ቀሊል ኣይኮነን፣ ምኽንያቱ ነታ ትወልድ ኣደ ዘጠቓልል እዩ፣ ንሳ ድማ ናብ ህይወት እቲ ቆልዓ ትመጽእ እሞ ድሕሪኡ ትኸይድ። እታ ኣደ ብኣካል ኣብ ዘይትህልወሉ እዋን ድማ፡ ከምቲ ካብ ዛንታታት ብዙሓት ኣብ ዕድመ ንእስነት ዝበጽሑ ረድኤት ዝወሰዱ ህጻናት እንፈልጦ፡ ብሕልሚ፡ ብስእሊ፡ ብናፍቖትን ጭንቀትን ትርከብ። ኣደ ኣብ ህይወት ደቅና ምምጽኣ መብዛሕትኡ ግዜ ድንቂ ተመክሮ እዩ። ንህጻናት ዝኸበደ ኣደ ምስ ከደት ይኸብዶም፡ ንፍቑር ዓቢ ሰብ ክትፋነዎ ስለ ዘሕዝን ጥራይ ዘይኮነ፡ እታ ኣደ ንመጀመርታ ንምንታይ ንውላዳ ገዲፋቶ ዝብል ከቢድን መሪርን ሕቶ ስለ ዘልዕል እዩ። (16)
ስነ-ምግባር ባንክ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይን ፍወሳታት ድቂንከ? ደቂ ተባዕትዮ ንመፍረ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ ብወለንታኦም ኣብ ዘወፈዩሉ ሓቂ ዝተመርኮሱ እዮም፣ ስለዚ እዞም ደቂ ተባዕትዮ ብርግጽ ከምቲ ምስ ክራይ ማህጸን ከጋጥም ዝኽእል ከቢድ ስምዒታት ከጋጥሞም ኣይክግደድን እዩ። ይኹን እምበር፡ እቲ ጸገም ሕክምና ፍርያምነት፡ ንህጻናት ብጾር ኣቦ ዘይምህላው ስለ ዘሸኽሞም እዩ። ብኣርቲፊሻል ዝተፈጥሩ ቆልዑ፡ እታ ኣደ ኮነ ኢላ ምስ ኣቦኦም ክፈልጥዎን ክራኸቡን ኣብ ዘይክእሉ ኩነታት እንተ ኣእትያቶም ኣዝዩ ከቢድ ክስምዖም ይኽእል። ታፒዮ ፑኦሊማትካ፡ ሓኪም ስነ-ኣእምሮ ዩኒቨርሲቲ ያል ካይል ፕሩት ኣብዚ ኣርእስቲ ዝገበሮ መጽናዕቲ ይገልጽ (ካይል ፕሩት፡ ፋዘርኒድ፡ ኒውዮርክ፡ ብሮድዌይ፡ 2000)። ህጻናት ምስቲ ስጋዊ ኣቦኦም ርክብ ዘይብሎም ኣብ ሓደ ዓይነት ማእከላይ ኩነታት ክነብሩ ኣጸጋሚ እዩ፤
ናይ ዩኒቨርሲቲ ያል ናይ ስነ-ኣእምሮ ሓኪም ካይል ፕሩት (2000: 207) ካብ መጽናዕቱ ብምብጋስ ብሰንኪ ኣርቲፊሻል ምፍራይ ዝተወልዱን ብዘይ ኣቦ ዝዓበዩን ህጻናት ዘይጸግብ "ጥሜት ቀዋሚ ህላወ ኣቦኦም" ከምዘለዎም ይድምድም። መጽናዕቱ ምስቲ ተመሳሳሊ ሕጽረት ኣቦነት ዘጉልሕ መጽናዕትታት ፍትሕን ንጽል ወላዲነትን ዝሰማማዕ እዩ። ብተወሳኺ መጽናዕቲ ፕሩት ከም ዘጉልሕ፡ ብሰንኪ ኣርቲፊሻል ምፍራይ ዝውለዱ ህጻናት፡ ብዛዕባ ኣቦኦም ዝኾነ ሓበሬታ ዘይብሎም፡ ብዛዕባ ስነ-ህይወታዊ መበቆሎምን ብስነ-ህይወታዊ መበቆሎም ዝመጹሉ ስድራቤትን ዓሚቝን ዘሰክፍን ሕቶታት ከም ዘለዎም ይሕብር። እዞም ቆልዑ ንኣቦኦም ይኹን ንስድራቤት ኣቦኦም ኣይፈልጡን እዮም፣ ምስቲ ስጋዊ ኣቦኦም ርክብ ዘይብሉ ኣብ ሓደ ዓይነት ኣብ መንጎ ዘሎ ኩነታት ምንባር ድማ ንዓኣቶም ፍንፉን እዩ (Pruett 2000:204-208) (17)
ኣላና ኒውማን ብተመሳሳሊ ኣርእስቲ ትቕጽል ኣላ። ንሳ ንባዕላ ብኣርቲፊሻል ምፍራይ እያ ተወሊዳ፡ እዚ ድማ ካብ ሓደ ስሙ ዘይተገልጸ ለጋሲ ዘርኢ ወዲ ተባዕታይ ይጥቀም ነይሩ። ሓደ ቆልዓ ምስ ናይ ገዛእ ርእሱ ስጋዊ ወለዱ ርክብ ክምስርትን ኣብ ትሕቲ ቁጽጽሮም ክዓቢን ዕድል ዝሕረመሉ ተግባር ብትሪ ትቃወሞ። ከም ውጽኢት ናይ ገዛእ ርእሳ ተመኩሮታት ድማ ብናይ መንነት ጸገማትን ኣብ ልዕሊ ኣንጻር ጾታ ጽልእን ተሳቐየት። ኣብቲ ንባይቶ ሓጋጊ ኣካል ካሊፎርንያ ዝሃበቶ ናይ ጽሑፍ ምስክርነት፡ ብዛዕባ’ዚ ኣርእስቲ ከምዚ ኢላ ጽሒፋ፤
... ንኣእምሮኣዊ ሚዛነይ ዘዳኽሙ ናይ መንነት ሕቶታት፡ ኣብ ልዕሊ ኣንጻር ጾታ ዝነበረኒ ዘይምትእምማንን ጽልእን፡ ዕላማዊ ምዃን ዝስምዓኒ ስምዒት - ከም መጻወቲ ካልእ ሰብ ጥራይ ከም ዝነበርኩ ጌረ ተሳቒየ። ሳይንሳዊ ፈተነ ዝኾንኩ ኮይኑ ተሰሚዑኒ። (18)
ኣገዳስነት ወለዲ ንቆልዑ . መብዛሕትኡ ግዜ መደባት ተለቪዥንን ጽሑፋት ጋዜጣታትን፡ ቈልዑ ነቲ ፈጺሞም ዘይፈልጥዎን ካብ ህይወቶም ዝጠፍአን ስጋዊ ወላዲ ብኸመይ ክረኽብዎ ከም ዝደልዩ ይዛረቡ። ናይ ገዛእ ርእሶም ሱር ረኺቦም ምስቲ ዝጎደሎም ናይ ስጋ ኣቦ ወይ ኣደ ክራኸቡ ሃረርታ ኣለዎም። እዚ ኣብዚ ግዜ እዚ ዝያዳ ልሙድ ኮይኑ ኣሎ፡ ንኣብነት ብሰንኪ ምውሳኽ መጠን ፍትሕ። ብዓይኒ እቲ ቆልዓ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ ኣብኡ ምህላዎምን ንሓድሕዶም ዝግደሱን ምዃኖም ኣገዳሲ እዩ። እዚ ኣብ ብዙሓት ግብራዊ ትዕዝብቲ ህይወት እውን ይወጽእ እዩ። እቶም ምስ ወለዶም ዘለዎም ርክብ ዝተበታተነ ቆልዑ፡ ንኣብነት ብሰንኪ ኣልኮላዊ መስተ፡ ዓመጽ ወይ ተራ ፍትሕ፡ ኣብ ህይወቶም ብዙሕ ጸገማት የጋጥሞም፡ እዚ ድማ ነቶም ኣብ ዘይተበላሸዉ ስድራቤት ዝዓበዩ ህጻናት ሳሕቲ ዝረአ እዩ። ንእሽቶ ግብራዊ ኣብነት ነዚ ትሕብር። ብፍላይ ኣቦ ዘይምህላው፡ ኣብ ገዛ ኣቦ ዘይምህላው፡ ከመይ ዘመናዊ ጸገም ምዃኑ ዘርኢ እዩ፤
ኣብ ካሊፎርንያ ኣብ ዝርከብ ሁም ሌክ ኣብ ዝርከብ ሓደ ዝተወሰነ መዓስከር ደቂ ተባዕትዮ ክዛረብ ከለኹ፡ ሓደ ማእከላይ ኣቦ ኣብ መዓልቲ ምስ ውላዱ ሰለስተ ደቓይቕ ጥራይ ጽሬት ዘለዎ ግዜ ከም ዘሕልፍ ጠቒሰ ነይረ። ድሕሪ እቲ ኣኼባ ሓደ ሰብኣይ ንሓበሬታይ ኣብ ሕቶ ኣእትዩ። ንሱ ድማ "ንስኻትኩም ሰበኽቲ ነገራት ጥራይ ኢኹም ትዛረቡ። ብመሰረት እቲ ዳሕረዋይ መጽናዕቲ፡ እቲ ማእከላይ ኣቦ መዓልታዊ ምስ ደቁ ሰለስተ ደቓይቕ እኳ ኣይኮነን ፡ 35 ካልኢት እዩ ዘሕልፍ ።" ኣብ ማእከላይ ካሊፎርንያ ከም ተቖጻጻሪ ቤት ትምህርቲ ኮይኑ ስለ ዝሰርሕ እየ ዝኣምኖ። ብሓቂ ካልእ ዘሰንብድ ስታቲስቲክስ ሂቡኒ። ኣብ ሓደ ዝተወሰነ ዞባ ቤት ትምህርቲ ካሊፎርንያ 483 ተማሃሮ ኣብ ፍሉይ ትምህርቲ ነይሮም። ካብቶም ተማሃሮ ዋላ ሓደ ኣብ ገዛ ኣቦ ኣይነበሮን ። ኣብ ወሰን ከተማ ሲያትል ኣብ ዝርከብ ዝተወሰነ ከባቢ ፡ 61% ህጻናት ብዘይ ኣቦ ይነብሩ። ኣቦ ዘይምህላው ኣብዚ ግዜ እዚ መርገም እዩ። (19)
እዚ ምስቲ እተዘተየሉ ኣርእስቲ ብኸመይ ይተኣሳሰር፧ ብሓጺሩ፡ ህላወ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ፡ ፍቕሪ ወለዲ ኣብ ነንሕድሕዶምን፡ ብርግጽ ድማ ንህጻንን ንጽቡቕ ሂወትን ምዕባለን እቲ ቆልዓ ኣገዳሲ እዩ። ሓደ ቆልዓ ኣብ ትሑት ደረጃ ግርጭት ኣብ ዘለዋ ስድራቤት ምስ ናይ ገዛእ ርእሱ ስጋዊ ወለዲ ክኸውን እንተተፈቒዱሉ ዝበለጸ ዕብየትን ምዕባለን ከምዘለዎ ዘርኢ ብዙሕ መጽናዕቲ ኣሎ። እቲ መነጻጸሪ ነጥቢ ህጻናት እንተኾይኑ፡ ፍትሕ ወለዲ ወይ ሓደ ወላዲ ዘለዎም ስድራቤታት፡ ሓደስቲ ስድራቤታትን ሓባራዊ ርክብን ዘጋጠሞም፡ ብመንጽር ምዕባለ ህጻናት ዝኸፍኡ ኣማራጺታት ኮይኖም ተረኺቦም። ኣብ ግብረሰዶማዊ ዝምድናታት፡ እቲ ጸገም ዝያዳ ይዓቢ (ቆልዑ ብግዝያዊ ፍልይ ዝበለ ጾታዊ ርክብ ወይ ብኣርቲፊሻል ሜላታት እንተተረኺቦም)፡ ምኽንያቱ ኣብኦም እቲ ቆልዓ ካብ መጀመርታ ህይወቱ ጀሚሩ እንተወሓደ ካብ ሓደ ወላዲ ይፍለ። ብርግጽ ከምቲ ኣቐዲሙ ኣብ ላዕሊ ዝተገልጸ ንህጻናት ጽቡቕ ኣማራጺ ኣይኮነን። ውሑዳት ርእይቶታት፡ ክልቲኦም ናይ ስጋ ወለዲ ኣብ ስድራቤት ምህላዎም ክሳብ ክንደይ ኣገዳሲ ምዃኑ ይሕብሩ። ንመጻምድቱ ክፋታሕ ዝሓሰበ ሰብ ክልተ ግዜ ክሓስብ ይግባእ። ብርግጽ ዝኾነ ወላዲ ፍጹም ኣይኮነን፣ ሓድሓደ ግዜ ድማ ብሰንኪ ንኣብነት ዓመጽ ተፈላልዩ ምንባር ኣድላዪ ክኸውን ይኽእል እዩ። ይኹን እምበር ንቆልዑ እቲ ዝበለጸ ኣማራጺ እቶም ወለዲ ኣብ ነንሕድሕዶም ተሰማሚዖም ንሓድሕዶም ምቕባል ክመሃሩ እዮም፤
መጽናዕትታት ብንጹር ከም ዘመልክትዎ፡ ኣቃውማ ስድራቤት ንህጻናት ኣገዳሲ ምዃኑን፡ ዝበለጸ ብኣቃውማ ስድራቤት ከም ዝድገፉን፡ ክልተ ስጋዊ ወለዲ ኣብ ሓዳር ዘለዎም ስድራቤት ዝመርሑን ደረጃ ግርጭት ወለዲ ትሑት ምዃኑን ይሕብሩ። ኣብ ንጽል ወላዲ ዘለዎም ስድራቤታት ዝርከቡ ህጻናት፡ ካብ ዘይተመርዓዋ ኣዴታት ዝተወልዱ ህጻናት፡ ከምኡ’ውን ኣብ ዝተሓዋወሰ ወይ ብሓባር ዝነብሩ ስድራቤታት ዝርከቡ ህጻናት ናብ ሕማቕ ኣንፈት ናይ ምምዕባል ሓደጋኦም ዝለዓለ እዩ... ስለዚ ድማ እዩ ኣገዳሲ ዝኾነ፡ ንቆልዓ፡ ድልዱልን ርጉእን ሓዳር ምድንፋዕ ኣብ መንጎ ስጋዊ ወለዲ። (21)
ኩሉ መሰረታዊ ድሌታት ህጻናት ይሕሎ ከምዘሎ ዘረጋግጽ ስርዓት ክንነድፍ እንተንሕተት ምናልባት ኣብ ሓደ ቦታ ምወዳእና፣ እዚ ድማ ምስቲ ክልተ ወለዲ ምህላው ዝብል ርእዮተ ዓለም ዝመሳሰል እዩ። ብክልሰ-ሓሳብ እዚ ዓይነት ውጥን፡ እቶም ህጻናት ናይ ክልተ ዓበይቲ ግዜን ጸጋታትን ከም ዝረኽቡ ዘረጋግጽ ጥራይ ዘይኮነ፡ ንላዕለዋይ ደረጃ ወላዲነት ዘስፋሕፍሕ ስርዓተ ምቁጽጻርን ሚዛንን ዝህብ እዩ። ክልቲኦም ወላዲ ምስቲ ቆልዓ ዘለዎም ስነ-ህይወታዊ ርክብ፡ እቶም ወለዲ ምስቲ ቆልዓ ንነብሶም ከለልዩን ምእንቲ እቲ ቆልዓ መስዋእቲ ክኸፍሉ ድሉዋት ክኾኑን ዘለዎም ተኽእሎ ይውስኽ። ወለዲ ነቲ ቆልዓ ናይ ምዝመዛ ተኽእሎኦም እውን የጉድሎ። (22)
ህጻናት ኣብ ስብእና ዘይብሎም ትካላት እንተተታሒዞም ጽቡቕ ኣካላዊ ክንክን እኳ እንተተገብረሎም፡ ከምዘይዕምብቡን፡ ካብ ኣደ ምፍላይ - ብፍላይ ኣብ ዝተወሰነ እዋን - ነቲ ህጻን ኣዝዩ ከምዝጎድእን ብዘእምን መንገዲ ተራእዩ እዩ። ልሙድ ሳዕቤናት ናይ ትካል ክንክን፡ እኹል መተካእታ ኣደ ኣብ ዘይትርከበሉ እዋን፡ ምዝሕሓል ኣእምሮ፡ ዘይምግዳስ፡ ንድሕሪት ምምላስን ሞት ከይተረፈን እዮም። (23)
ከምቲ ዝተገልጸ፡ ኣገዳስነት ክልቲኦም ወለዲ ኣብ ህይወት ህጻናት ኣዝዩ ኣገዳሲ ኮይኑ ተረኺቡ ኣሎ። እዚ ድማ ብግብራዊ ተመኩሮን ብብዙሕ መጽናዕትታትን ዝተረጋገጸ እዩ። ንጽል ወላዲ ከም ወላዲ ኣብ ዘለዎ ተራ ኣብነታዊ ክኸውን ይኽእል እዩ፣ እዚ ግን ነቲ ዝጠፍአ ወላዲ ኣንጻር ጾታ ኣይትክኦን እዩ። ብመሰረት መጽናዕቲ፡ ኣብ ዝተበታተኑ ስድራቤት (ሓደ ወላዲ ዘለዎም ስድራቤት፡ ሓደስቲ ስድራቤት...) ዝዓበዩ ህጻናት፡ ካብዞም ዝስዕቡ ዓይነታት ጸገማት ዝያዳ ኣለዎም። ፍቕራዊ ህላወ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ ክሳብ ክንደይ ኣገዳሲ ምዃኑ ዘርእዩ እዮም፤
• ደረጃ ትምህርትን መጠን ምረቓ ቤት ትምህርትን ዝተሓተ እዩ።
• ብዘይ ኣቦ ዝዓበዩ ኣወዳት ዝበዝሕ ግዜ ናብ መንገዲ ዓመጽን ገበንን ይድረኹ
• ስምዒታዊ ጸገማት፡ ጭንቀትን ፈተነ ነብሰ ቅትለትን ኣብቶም ክልቲኦም ወለዲ ኣብ ስድራቤት ዘይብሎም ህጻናት ዝያዳ ይርአ
• ኣጠቓቕማ ሓሽሽን ኣልኮላዊ መስተ ዝያዳ ልሙድ እዩ።
• ኣብ ዕድመ ንእስነት ዝፍጸም ጥንስን ጾታዊ ዓመጽ ምግጣምን ዝያዳ ልሙድ እዩ።
ብግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ዝዓበዩ ህጻናት ኣብዚ ምድላው ከመይ ይሰርሑ? ብሓጺሩ ከምቶም ካልኦት ካብ ዝተበታተነ ስድራቤታዊ ዝምድና ዝመጹ ቆልዑ ጸገም ኣለዎም። እዚ ዝስዕብ ሰሌዳ ምስቲ ኣውስትራልያዊ ሶቲሪዮስ ሳራንቶኪስ ኣብዚ ኣርእስቲ ዝገበሮ መጽናዕቲ ዝተኣሳሰር እዩ (22)፡ ገለ ምልክት ናይቲ ኣርእስቲ ይህብ። እቲ ኣብ 1996 ዘዳለዎ መጽናዕቲ ክሳብ ዓመት 2000 ንውጽኢት ምዕባለ ህጻናት ዘነጻጸረ ዝዓበየ መጽናዕቲ ኮይኑ፡ እቲ መጽናዕቲ ወለዲ ባዕሎም ዝገብርዎ ገምጋም፡ ውጽኢት ቤት ትምህርትን መምህራን ብዛዕባ ምዕባለ ህጻናት ዝገብርዎ ገምጋምን ኣብ ግምት ዘእተወ እዩ ነይሩ፤
ካልእ ተመሳሳሊ መጽናዕቲ ብፕሮፌሰር ስነ-ማሕበረሰብ ማርክ ረግነሩስ ተኻይዱ። ኣቃውማ ስድራቤት ኣብ ህጻናት ዘለዎ ጽልዋ መርሚሩ። ብልጫ ናይቲ መጽናዕቲ፡ ብዘይተሓሰበ ናሙና ምውሳድን ዓቢ ናሙናን (15 ሽሕ ኣመሪካውያን መንእሰያት) ዝተመርኮሰ ምዃኑ እዩ። ብተወሳኺ፡ ሓደ ካብቶም ዓበይቲ ሓደ ሓደ ግዜ ኣብ ግብረሰዶማዊ ርክብ ዝነበሮም ስድራቤታት ብምሕዋስ፡ እቲ ናሙና ተሰፊሑ። እቲ መጽናዕቲ ኣብ ሶሻል ሳይንስ ሪሰርች ዝተባህለ ላዕለዋይ ሕትመት ሶስዮሎጂ ተሓቲሙ። እዚ መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ደቂ ግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ካብቶም ምስ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ ዝዓበዩ ህጻናት ብኣግባቡ ዝያዳ ስምዒታውን ማሕበራውን ጸገማት ኣለዎም። ንባዕሉ ምስ ሓንቲ ሌዝቢያን ኣደን ጓል ኣንስተይቲ መጻምድታን ዝዓበየ ሮበርት ኦስካር ሎፔዝ ብዛዕባ መጽናዕቲ ረግነሩስ ርእይቶኡ ሂቡ፤
ረግነሩስ ዝገበሮ መጽናዕቲ፡ ወለዶም ምስ ተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎ ሰብ ፍቕራዊ ርክብ ዝነበሮም 248 ዓበይቲ ህጻናት ኣለልዩ። እዞም ዓበይቲ ህጻናት፡ ንእስነቶም ብዓይኒ ብጽሕና ንድሕሪት ተመሊሶም ብግልጺ ክግምግሙ ዕድል ምስ ተዋህቦም፡ ምስቲ ኣብ ጾታ-ገለልተኛ ኣጀንዳ ሓዳር ተፈጢሩ ዘሎ ማዕርነታዊ ኣበሃህላ ጽቡቕ ዘይቃዶ መልስታት ሂቦም። ይኹን እምበር፡ እዚ ውጽኢታት እዚ ኣብ ህይወት ኣገዳሲ ዝዀነ ነገር፡ ማለት ልቦና ዚድገፍ እዩ፦ ካብ ካልኦት ሰባት ተፈልዩ ኽትዓቢ ኣጸጋሚ እዩ፣ እዚ ጸገማት እዚ ኸኣ፡ ቈልዑ ናይ ምትዕርራይ ጸገማት ኬጋጥሞምን ብኣልኮላዊ መስተ ንርእሶም ንኽሕከሙን ሓደጋ ይውስኽ ከምኡ’ውን ካልእ ዓይነት ሓደገኛ ባህርያት። ነፍሲ ወከፍ ካብቶም 248 ቃለ መሕትት ዝተገብረሎም ሰባት፡ ብዙሕ ዝተሓላለኹ ረቛሒታት ዘለዎ ናይ ገዛእ ርእሱ ሰብኣዊ ዛንታ ከም ዘለዎ ዘጠራጥር ኣይኮነን። ከም ናይ ባዕለይ ዛንታ፡ ዛንታ ናይዞም 248 ሰባት ምዝንታው ዝግባእ እዩ። ምንቅስቓስ ግብረሰዶማውያን ዝኾነ ሰብ ከምዘይሰምዖም ዝከኣሎ ኩሉ ይገብር። (25)
ደቂ ግብረሰዶማውያን መጻምድቲ ጸገም ከም ዘለዎም ከገርም የብሉን። ንኹሎም ካብ ዝተበታተኑ ገዛውቲ ዝመጹ ህጻናት እውን ከምኡ። ካብቶም ምስ ዘይተበላሸወ ስነ-ህይወታዊ ስድራቤት ክዓብዩ ፍሉይ ዕድል ዝረኸቡ ህጻናት ኣብ ህይወቶም ብዙሕ ጸገማት ኣለዎም። ብተወሳኺ፡ ባህሊ ግብረሰዶማውያን ንህጻናት ጸገም ኣለዎ፡ ንኣብነት በዞም ዝስዕቡ ምኽንያታት። ኣብ ህይወት ህጻናት ዘይምርግጋእ የምጽኡ፤
• ግብረሰዶማውያን ዝያዳ ልሕሉሕ ዝምድናታት ኣለዎም። እዚ ብፍላይ ንደቂ ተባዕትዮ ግብረሰዶማውያን ዝምልከት ኮይኑ፡ ብመሰረት ሓደ መጽናዕቲ (Mercer et al 2009) ካብ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም ደቂ ተባዕትዮ ብሓሙሽተ ዕጽፊ ዝበዝሕ ጾታዊ ርክብ ኣለዎም።
• ግብረሰዶማውያን ደቂ ኣንስትዮ ብሓጺር ዝምድናታት ዝልለያ እየን። ናይ ደቂ ኣንስትዮ መጻምድቲ ፍልልይ ሚእታዊት ካብ ደቂ ተባዕትዮ መጻምድቲ ብኣግባቡ ዝለዓለ ምዃኑ ተረጋጊጹ። ብተወሳኺ ምስ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ክነጻጸር እንከሎ፡ እቲ ፍልልይ ሚእታዊት ኣዝዩ ዝለዓለ እዩ። እዚ እውን ኣብ ህይወት ህጻናት ዘይምርግጋእ የምጽእ እዩ።
• ምዝውዋር መጻምድቲ ልዑል ምስ ዝኸውንን እንተወሓደ ሓደ ካብቶም ዓበይቲ ናይቲ ቆልዓ ናይ ገዛእ ርእሱ ወላዲ ምስ ዘይከውንን፡ ሓደጋ ጾታዊ ዓመጽ ይውስኽ። ብሬግነሩስ ዝተገብረ መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ካብቶም ብስጋዊ ኣቦኦምን ኣዲኦምን ዝዓበዩ ህጻናት 2% ጥራይ ጾታዊ ርክብ ከም ዝተተንከፉ ክገልጹ እንከለዉ፡ 23% ካብቶም ብሌዝቢያን ኣደ ዝዓበዩ ህጻናት ተመሳሳሊ ተመኩሮ ከም ዘጋጠሞም ገሊጾም። ተመሳሳሊ ነገር ኣብ ደቂ ተባዕትዮ ግብረሰዶማውያን ካብ ኣብ ደቂ ኣንስትዮ መጻምድቲ ዝወሓደ እዩ ነይሩ።
• ከም ዝፍለጥ ብዙሓት ደለይቲ ፍትሒ ምንቅስቓስ ግብረሰዶማውያን ሰባት ብፍቓዶም ካብቲ ግብረሰዶማዊ ኣነባብራ ክገላገሉ ዝደልዩሉ ከምዚ ዝኣመሰለ ንጥፈታት ተቓዊሞምን ጸለመኦምን እዮም። ጎዳኢ እዩ እናበሉ ኣጥቂዖሞ ኣለዉ። ይኹን እምበር፡ ኣነባብራ ብዙሓት ግብረሰዶማውያን ብሓቂ ብሰንኪ ብዙሕ ጾታዊ ዝምድናታት ጎዳኢን ሓደገኛን እዩ። ብፍላይ ደቂ ተባዕትዮ ብጾታዊ ርክብ ዝመሓላለፉ ሕማማትን ካልኦት ካብ ሓደ ሰብ ናብ ካልእ ሰብ ዝመሓላለፉ ሕማማትን ናይ ምጥቃዕ ሓደጋኦም ዝለዓለ እዩ። ካብ ካልእ ነገራት፡ ኤይድስ ጸገም እዩ። እዚ ንዕድመ ገዛእ ርእሶም ኣዝዩ ከሕጽሮ ይኽእል እዩ፣ እንተኾነ ግን ካልእ ወላዲ ካብቲ ቆልዓ እውን ክወስድ ይኽእል እዩ። እዚ እውን ንህይወት ህጻናት ዘይርጉእ ይገብሮ። እዚ ዝስዕብ ጥቕሲ ብዛዕባ እቲ ኣርእስቲ ዝያዳ ይነግር። ብዶክተር ሮበርት ኤስ ሆግ ዝምራሕ መጽናዕቲ እዩ። ጉጅልኡ ካብ 1987-1992 ኣብ ከባቢ ቫንኮቨር ብዛዕባ ግብረሰዶማውያንን ክልተ ጾታውያንን ደቂ ተባዕትዮ መረዳእታ ኣኪቡ። እቲ መጽናዕቲ፡ ነቲ ዝንባለ ዘይኮነስ፡ ጽልዋ ሕማም ኣብ ማእከላይ ትጽቢት ዕድመ ርእዩ። ጽቡቕ ኣጋጣሚ ኮይኑ፡ ክታበት ካብ ቅድሚ ሕጂ ጀሚሩ፡
ክልተን ግብረሰዶማውያንን ደቂ ተባዕትዮ ካብ 20 ዓመት ክሳብ 65 ዓመት ናይ ምንባር ተኽእሎኦም ካብ 32 ክሳብ 59 ሚእታዊት ዝተፈላለየ እዩ። እዚ ቁጽሪ እዚ ካብቶም ካልኦት ደቂ ተባዕትዮ ብሓፈሻ ኣዝዩ ዝተሓተ ኮይኑ፡ ካብ 20 ዓመት ክሳብ 65 ዓመት ዕድመ ናይ ምንባር ዕድሎም 78 ሚእታዊት ነይርዎም።መደምደምታ፡ ኣብ ሓንቲ ዓባይ ከተማ ካናዳ፡ ዕድመ ናይቶም ኣብ 20ታት ዕድመ ዝርከቡ ግብረሰዶማውያንን ክልተ ጾታውያንን ደቂ ተባዕትዮ ካብ 8-20 ዓመት እዩ። ካብ ናይ ካልኦት ደቂ ተባዕትዮ ዝወሓደ። ተመሳሳሊ ዝንባለ ሞት እንተዝቕጽል፡ ብመሰረት ግምትና፡ ዳርጋ ፍርቂ ካብቶም ሕጂ ኣብ 20ታት ዕድመ ዝርከቡ ግብረሰዶማውያንን ክልተ ጾታ ዘለዎምን ደቂ ተባዕትዮ፡ መበል 65 ዓመት ልደቶም ኣይክበጽሑን እዮም። ዋላ በቲ ኣዝዩ ሊበራላዊ ግምታት፡ ኣብዚ ማእከል ከተማ ዝርከቡ ግብረሰዶማውያንን ክልተ ጾታውያንን ደቂ ተባዕትዮ ኣብዚ እዋን’ዚ ምስ ናይ ኩሎም ደቂ ተባዕትዮ ካናዳ ኣብ 1871 ዝመጣጠን ዕድመ ኣለዎም።(26)
ሰባት ነዚ እንታይ ምላሽ ይህቡ? ከምቲ ዝተገልጸ ሓደ ንጽል ግብረሰዶማዊ ወላዲ ኣብ ተራኡ ከም ወላዲ ዝከኣሎ ክገብርን ንውላዱ ንፉዕ ወላዲ ክኸውን ክጽዕርን ይኽእል። ነዚ ክትክሕዶ ኣይትኽእልን ኢኻ። ይኹን እምበር፡ ኣቃውማ ስድራቤት ኣገዳሲ ምዃኑ እውን ሓቂ እዩ። ብርክት ዝበሉ መጽናዕትታት፡ ግብራዊ ተመኩሮ ህይወትን ልቦናን ከም ዘመልክትዎ፡ ህጻናት ኣብቲ ትካልን ፍቕራዊ ክንክን ናይ ገዛእ ርእሶም ስጋዊ ወለድን ክዓብዩ ዝበለጸ እዩ። ብርግጽ እዚ ኩሉ ግዜ ፍጹም ዝፍጸም ኣይኮነን ምኽንያቱ እቶም ወለዲ ጉድለት ስለዘለዎም፡ ብሓፈሻ ግን ቆልዑ ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ እንተሃልዮም ዝሓሸ ውጽኢት ከምዘርኣዩ ተረጋጊጹ ኣሎ። ስለዚ ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ነዚ ሓበሬታ እዚ እንታይ ምላሽ ይህቡ፣ ወይ ድማ ነቲ ግብረሰዶማዊ ኣነባብራ ኣብ ሕቶ ዘእቱ እንተኾይኑ? መብዛሕትኡ ግዜ ከምዞም ዝስዕቡ ግብረመልሲታት እዩ ዝግለጽ፤
ጽልኢ ግብረሰዶማውያንን ጽልኢ ዝመልኦ ዘረባን ዝብል ክስታት ልሙድ እዩ። ብዙሓት ሰባት ነዚ ክሲ የልዕሉ እኳ እንተኾኑ፡ ዋላ ኣብ ነገራት ዘይንሰማማዕ እንተኾንና፡ ነቲ ካልእ ሰብ ምጽላእ ማለት ከም ዘይኰነ ኣብ ግምት ኣየእትዉን። እቶም ነቲ ክትዕ ዘቕርቡ ሰባት ውሽጣዊ ኣተሓሳስባ ናይቲ ካልእ ሰብ ክፈልጡ ኣይክእሉን እዮም፡ ዋላ እኳ እቲ ዘይምርድዳእ እንተሃለወ እቲ ካልእ ሰብ ክፍቀር ከም ዝኽእል፡ ወይ እንተወሓደ ከፍቅር ክፍትን ከም ዝኽእል ከይርድኡ ይኽእሉ። እዚ ፍልልይ እዚ ክርዳእ ይግባእ። ብኻልእ ወገን ድማ እቶም ኣዝዮም ንጡፋት ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር፡ ንነገራት ካብኦም ብዝተፈለየ መንገዲ ንዝርእዩ ሰባት ምጽላምን ምጽላምን ልሙድ እዩ። ዋላ እኳ ንፍቕሪ ንውክል ኢና እንተበሉ፡ ኣብ ግብሪ ኣይውዕሉን እዮም። ንባዕልኻ ከምዚ ዓይነት ጸለመኛ እንተኾንካ፡ ካብኡ እንታይ ትኸስብ ወይ ኣብ ኣነባብራኻ ናይ ኩሉ ሰብ ተቐባልነት እንተረኺብካ?
ናይ ምውቃስ ክሲ. ኣቐዲሙ ኣቃውማ ስድራቤት ንጽቡቕ ሂወት ህጻናት ብኸመይ ኣገዳሲ ምዃኑ ተገሊጹ ነይሩ። ኣብተን ብውሑዱ ሓደ ካብቶም ስጋዊ ወለዲ ዝጠፍኣለን ስድራቤታት ጥንሲ መንእሰያት፡ ገበን፡ ምጥቃም ንጥረ ነገራትን ስምዒታዊ ጸገማትን ዝያዳ ከም ዝረአ ተረጋጊጹ። እዚ ብገንዘብ እውን ጽልዋ ኣለዎ፣ ማሕበራዊ ወጻኢታት ሕብረተሰብ እናወሰኸ ስለዝኸይድ። ንኣብነት ኣብ USA ኣብ 2008 ዝተኻየደ መጽናዕቲ ከም ዘመልክቶ፡ ፍትሕን ካብ ሓዳር ወጻኢ ዝውለዱ ህጻናትን ንከፈልቲ ግብሪ ኣብ ዓመት 112 ቢልዮን ዶላር ከም ዘኽፍሎም ይሕብር (Girgis et al 2012:46)። ብተመሳሳሊ Etelä-Suomen sanomat ብ31 ጥቅምቲ 2010 ጸብጺቡ: ትካላዊ ክንክን ህጻናትን መንእሰያትን ኣብ ቀረባ እዋን ሓደ ቢልዮን ክውድእ እዩ፣ ጸገማት ህጻናት ካብ መጀመርታ 1990ታት ጀሚሩ ኣዝዩ ገዲዱ... ትካላዊ ክንክን ንሓደ ቆልዓ ኣብ ዓመት ክሳብ 100,000 ዩሮ ይውድእ .... ብተወሳኺ፡ ኣሙለህቲ ብ3 መጋቢት 2013 ዓ.ም. ሓደ ዝተገለለ መንእሰይ 1.8 ሚልዮን ይኸፍል። ሓደ እኳ ናብ ሕብረተሰብ እንተተመሊሱ ውጽኢቱ ኣወንታዊ እዩ። ካልኦት ነዚ ሓበሬታ እዚ እንታይ ምላሽ ይህቡ፧ ሕጂ ንጽል ወለዲ፡ ግብረሰዶማውያን ወለዲ ወይ ኣብ ሓዳሮም ዝፈሸሉ ይውቀሱ ኣለዉ ክብሉ ይኽእሉ። ይኹን እምበር፡ በቲ ኣጠማምታ ክትጥምቶ ኣየድልየካን እዩ። ልክዕ ከምኡ ድማ ኩሉ ሰብ ነገራት ከመይ ጌሮም ክመሓየሹ ከም ዝኽእሉ ክሓስብ ይኽእል እዩ። ሓደ ሰብ ንኣብነት ካብ መጻምድቱን ስድርኡን ክወጽእ መደብ እንተሃልይዎ፡ ክልተ ግዜ ክሓስብ ኣለዎ፡ ምኽንያቱ ኣብቶም ቆልዑን መጻኢኦምን ዓሚቝ ጽልዋ ክህልዎ ይኽእል እዩ። (መብዛሕትኡ ግዜ ተደጋጋሚ ዓመጽ ዝረኣዩን ዘጋጠሞምን ህጻናት ጥራይ እዮም ከም እፎይታ ምፍልላይ ወለዶም ከጋጥሞም ዝኽእል።) ወይ ድማ ሓደ ግብረሰዶማዊ ብኣርቲፊሻል ሜላታት ውላድ ክወልድ መደብ እንተሃልይዎ፡ እቲ ቆልዓ ብዘይ ኣቦ ወይ... ሓንቲ ኣደ። ብዛዕባ ኣገዳስነት ኣቃውማ ስድራቤት ንህጻናት ዝምልከት ሓበሬታ ምስቲ ብዛዕባ ረብሓታት ምንቅስቓስ ኣካላት ወይ ሓደጋታት ምትካኽ ሽጋራ ንጥዕና ዝምልከት ሓበሬታ ብመጠኑ ዝመሳሰል እዩ። እዚ ሓበሬታ እዚ ኣሎ፡ ኩሉ ሰብ ግን ግብረ መልሲ ኣይህቦን እዩ። እንተዀነ ግን ነቲ ኣብ ኩሉ ዝረኽቦ ሓበሬታ እንተ ተኸቲልና ኣካላዊ ጥዕናና የመሓይሽ።
"ምርምር ጓሓፍ" . ዋላ እኳ ግብራዊ ስምዒትን መዓልታዊ ተመኩሮ ህይወትን ንህጻናት ኣብ ስድራቤት ክልቲኦም ስጋዊ ወለዲ ክዓብዩ እንተተፈቒዱሎም ጽቡቕ ምዃኑ ዝድግፍ እንተኾነ፡ ገለ ካብቶም ኣዝዮም ውዕዉዓት ደገፍቲ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ግን ነዚ ክኽሕድዎ ይፍትኑ። ህላወ ስጋዊ ወላዲ ኣገዳሲ ኣይኮነን፡ እንተኾነ ግን ካልእ ዓቢ ሰብ ንህላወ ዝጠፍአ ወላዲ ክትክኦ ከም ዝኽእል ይዛረቡ። ኣብዚ ነዚ ኣረኣእያ እዚ ዘረጋግጽ ፍሉይ መጽናዕትታት ይጠቕሱ። ማዕረ ማዕሪኡ ድማ፡ ኩሉ ቅድሚ ሕጂ ብዛዕባ ትርጉም ኣቃውማ ስድራቤት ዝምልከት ሓበሬታ "ጃንክ ሪሰርች"ን ዘይሳይንሳዊ ሓበሬታን ምዃኑ ይግለጽ። ስለዚ ድማ እዮም ክነጽግ ዘለዎ ዝመስሎም። ይኹን እምበር፡ እቶም ደገፍቲ ጾታ-ገለልተኛ ሓዳር ዝጠቕስዎም መጽናዕትታት እንተርኢኻዮም፡ መለለዪታት ዘይሳይንሳዊ ሓበሬታ ዘማልኡ እዮም ዝመርጹ። እቲ ምኽንያት ንኣብነት እዞም ዝስዕቡ ረቛሒታት እዮም፤
The sample of the studies is small , ብማእከላይ ገምጋም ካብ 30-60 ጥራይ ቃለ መሕትት ዝተገብረሎም። ንኣሽቱ ናሙናታት ብስታቲስቲካዊ ኣገባብ ትርጉም ዘለዎ ውጽኢት ክህቡ ኣይክእሉን። ሓፈሻዊ ምግባር ንምግባር፡ መጠን ናሙና ብዙሕ ክኸውን ኣለዎ።
ናይ ምውድዳር ጉጅለታት ጠፊኦም ወይ ዝተበታተኑ ስድራቤት እዮም። ናይ ብዙሓት መጽናዕትታት ጸገም፡ ኣንጻር ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ፈጺሞም ናይ ምውድዳር ጉጅለታት ስለዘይብሎም እዩ። ወይ ድማ ናይ ምውድዳር ጉጅለ እንተሃልዩ፡ መብዛሕትኡ ግዜ ንጽል ወላዲ፡ ዳግማይ ዝተመስረተ ወይ ብሓባር ዝነብሩ ስድራቤት እዩ። ንዕብየት ህጻናት ዝያዳ ምቹእ ምዃኑ ዝፍለጥ ሓዳር ስጋዊ ወለዲ፡ ከም መነጻጸሪ ጉጅለ ሳሕቲ ጥራይ እዩ ዝጥቀመሉ። ኣብ ዝተበታተኑ ስድራቤታት ዝርከቡ ህጻናት ብኣግባቡ ዝያዳ ጸገማት ከምዘለዎም ኣቐዲሙ ተገሊጹ ነይሩ።
ካብቶም ብኤፒኤ ዝተጠቕሙ 59 መጽናዕትታት፡ እቶም 26 ፈጺሞም ዝተፈላለየ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ዝሓቖፈ ናይ ምውድዳር ጉጅለ ኣይነበሮምን። 33 መጽናዕትታት ከምዚ ዓይነት ናይ ምውድዳር ጉጅለ ነይርዎም፡ ኣብ 13 መጽናዕትታት ግን እቲ ናይ ምውድዳር ጉጅለ ንጽል ወላዲ ዘለዎም ስድራቤታት እዮም። ኣብቶም ዝተረፉ 20 መጽናዕትታት፡ እቲ መነጻጸሪ ጉጅለ፡ ንጽል ወላዲ፡ ብሓባር ዝነብሩ መጻምድቲ፡ ሓድሽ ስድራቤት ወይ ድማ ብስጋዊ ወለዲ ናይቲ ህጻን ዝቖመ ሰብ ሓዳር ድዩ ኣይኮነን ንጹር ኣይኮነን። እዚ ጉድለት እዚ ጥራይ ንሓፈሻዊ ምግባር ጸገም ይገብሮ፣ ምኽንያቱ ብራውን (2004: 364) ኣብቲ ን35,938 ኣሜሪካውያን ህጻናትን ወለዶምን ኣብ ዝትንትን መጽናዕቱ ፋይናንሳውን ኣተዓባብያውን ጸጋታት ብዘየገድስ መንእሰያት (ካብ 12-17 ዓመት ዝዕድሚኦም) ኣብ ስድራቤታት ብሓባር ዝነብሩ መጻምድቲ ትሑት ውጽኢት ከምዘለዎም ይገልጽ ካብ ክልተ በዓል ሓዳር ስጋዊ ወለዲ ዘለዎም ስድራቤታት ንላዕሊ። (27)
ብዘይ መደብ ናሙና ምውሳድን ኣገዳስነት ቃለ መሕትት ምፍላጥን የለን ። እቶም ናሙናታት ንኣሽቱ ኣብ ዝኾኑሉ እዋን፡ ካልእ ጸገም፡ ሓያሎ ካብኣቶም ኣብ ዕድመ ንእስነት ናሙና ዝተመርኮሱ ዘይኮኑ፡ እቶም ቃለ-መጠይቕ ዝገበሩ ሰባት ግን ካብ መድረኻት ኣክቲቪስት ዝተመልመሉ ምዃኖም እዩ። እቶም ቃለ መሕትት ዝተገብረሎም ሰባት ፖለቲካዊ ትርጉም ናይቲ መጽናዕቲ ስለዝፈልጡ "ግቡእ" መልሲ ክህቡ ይኽእሉ እዮም። ብዘይካ’ዚ፡ መን ኣሎ ብዛዕባ ጽቡቕ ሂወት ናይ ገዛእ ርእሱ ደቁ ወይ ንሓደ ቆልዓ ብዛዕባ ወለዱ፡ ናይ መን ፍቓድ ከም ዘድልዮ ኣሉታዊ ክነግር ዝደሊ? በዚ መንጽር፡ ኣብዚ ዓውዲ’ዚ ዝተገብረ ሓያሎ መጽናዕትታት፡ ነቲ ቅድሚ ዓሰርተታት ዓመታት ብኣልፍሬድ ኪንሲ ዝተዳለወ መጽናዕትታት ዘዘኻኽር እዩ። ኣብ ሃንደበታዊ ናሙና ዝተመርኮሱ ኣይነበሩን፡ እንተኾነ ግን ርኡይ ክፋል ውጽኢት መጽናዕቲ ኪንሲ ካብ ጾታዊ ገበነኛታት፡ ዓመጽቲ፡ ሸፋቱ፡ ዓመጽቲ ህጻናት፡ ዓማዊል ናይ ግብረሰዶማውያን ባራትን ካልኦት ጾታዊ ርክብ ዝፈጸሙ ሰባትን ዝመጸ እዩ። ውጽኢት ኪንሰይ ንማእከላይ ኣመሪካዊ ዝውክል እዩ ተባሂሉ እኳ እንተነበረ፡ ስዒቡ ዝመጸ መጽናዕትታት ግን ፍጹም ዝተፈልየ ውጽኢት ሂቡን ነቲ ብኪንሰይ ዝሃቦ ሓበሬታ ነጺግዎን እዩ። ዶክተር ጁዲት ራይስማን ኣብታ ጸላዊት መጽሓፋ "Kinsey: Crimes & Consequences" (1998) ብዛዕባ እዚ ኣርእስቲ ጽሒፋ ኣላ።
ዕላማ ምድላይ? ኣብ መወዳእታ ምንጻል ጥንሲ ሕጋዊ ምስ ኮነ፡ ዘይሕጋዊ ምንጻል ጥንሲ ብብዝሒ ከም ዝፍጸም ተገሊጹ። ንኣብነት ኣብ ፊንላንድ ኣብ ዓመት 30 ሽሕ ዘይሕጋዊ ምንጻል ጥንሲ ከም ዝፍጸም ይግለጽ ነይሩ፡ ዋላ እኳ ድሕሪ ለውጢ ሕጊ እቲ ቁጽሪ ኣብ ከባቢ 10 ሽሕ ጥራይ እንተሰፈረ። ከምዚ ዝኣመሰለ ዓቢ ፍልልይ ዘስዓበ እንታይ እዩ፧ ገለ ተጣበቕቲ ምንጻል ጥንሲ፡ ንኣባላት ባይቶን ርእይቶ ህዝብን ንምንቅስቓስ ነቲ ቁጽሪ ከም ዘጋነንዎ ድሕሪኡ ብግልጺ ተኣሚኖም ኣለዉ። ሓደ ሰብ ኣብ ብዙሓት ምስ ጾታ-ገለልተኛ ሓዳር ዝተኣሳሰሩ መጽናዕትታት ተመሳሳሊ ዕላማዊ ዝንባለ ኣሎ ድዩ ዝብል ሕቶ ክሓትት ይኽእል። ገሊኦም ከምዚ ዝኣመሰለ ሸቶታት ከም ዘጋጠመ ተኣሚኖም እዮም። ተመራመርቲ ነቲ ክርአ ዝኽእል ንጹር ፍልልያት ሸለል ኢሎምዎ፡ ምኽንያቱ ኣቃውማ ስድራቤት ምስ ዕብየት ህጻናት ኣገዳስነት ከምዘይብሉ ከርእዩ ስለዝደለዩ እዩ። እዚ ዝስዕብ ርእይቶ ነዚ ዝምልከት እዩ፤
ስታሲን ቢብላርዝን (2001፡ 162) ተመራመርቲ ብሰዶማውያን መጻምድቲ ምዕባይ ከም ወላዲ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ጽቡቕ ምዃኑ ከርእዩ ስለ ዝደለዩ፡ ተሃዋሲ ተመራመርቲ ኣብ መንጎ እዞም ቅርጽታት ስድራቤት ዘሎ ፍልልይ ብጥንቃቐ ከም ዝሕዝዎ ይኣምኑ። ብኻልእ ኣዘራርባ፡ ተመራመርቲ ብሓቂ ኣብ ኣተዓባብያ ናይቶም ብሓባር ዝነብሩ ዓበይቲ ሰባት ፍልልያት እኳ እንተረኸቡ፡ ሸለል ኢሎምዎ፡ ትርጉሞም ኣቃሊሎምዎ፡ ወይ ድማ ኣብቲ ፍልልያት ተወሳኺ መጽናዕቲ ከካይዱ ኣይከኣሉን። ጾታዊ ዝንባለ ወለዲ ካብቲ ተመራመርቲ ዘዕበይዎ ንላዕሊ ንደቆም ይጸልዎም ነይሩ (Stacey & Biblarz 2001: 167)። (28)
መብዛሕትኡ ምርምር ብውሑዳት ተመራመርቲ ከም ዝካየድ እውን ንፈልጥ ኢና። ሓድሓደ ግዜ ድማ ተሓባቢሮም እዮም። ካብዚ ሓሊፉ ገለ ካብኣቶም ግብረሰዶማዊ ድሕረ ባይታ ዘለዎም ወይ ድማ ጾታ ዘይፈሊ ሓዳር ብንጥፈት ዝድግፉ እዮም። እዚ ንዘይሻራዊ ምርምር ድኹም መሰረት እዩ።
ጽልዋ ኣረኣእያ ውልቀ ተመራመርቲ ዝያዳ ዝጎደለሉ ምኽንያት፡ ውሑዳት ተመራመርቲ ካብቶም ኣብ ሕቶ ዝኣትዉ ዘለዉ 60 መጽናዕትታት ዓቢ ክፋል ስለዝገበሩ እዩ። ሻርሎት ጀይ ፓተርሰን ካብቶም 60 መጽናዕትታት ኣብ ዓሰርተው ክልተ፡ ሄኒ ቦስ ኣብ ትሽዓተ፡ ናኔት ጋርትረል ኣብ 7፡ ጁዲት ስታሲን ኣቢ ጎልድበርግን ኣብ ኣርባዕተ ሓባራዊ ጸሓፍቲ፡ ካልኦት ውሑዳት ድማ ኣብ ሰለስተ መጽናዕትታት ሓባራዊ ጸሓፍቲ እዮም። ብዙሕ ግዜ ብሓባር መጽናዕቲ ገይሮም እዮም። እዚ ድማ ቁጽሪ ነጻ መጽናዕትታት ይንክይን ጽልዋ ወገናውነት ተመራመርቲ ይውስኽን። እዚ ድማ ኣብ ሓያሎ መጽናዕትታት ሓደ ዓይነት ኣበሃህላታት ዝድገምሉ ምኽንያት ይገልጽ። ሻርሎት ፓተርሰን ኣብ ዩኒቨርሲቲ ቨርጂንያ ፕሮፌሰር ስነ-ልቦና እያ። ብዘይካ’ቲ ሰፊሕ ናይ ምርምር ስራሓ፡ ኣብ ስድራቤት ተመሳሳሊ ጾታ ዘለዎም መጻምድቲ ናይ ኣተዓባብያ ኣተዓባብያ ብቐዳማይ ኢድ ተመኩሮ ኣለዋ: ኣብቲ ምስ ዲቦራ ኮን ዝጸንሐ ናይ 30 ዓመታት ሕብረት ሰለስተ ቆልዑ ኣዕብዩ እዩ። ናኔት ጋርትረል ምስ በዓልቲ ቤታ ዲ ሞስባከር ብምዃን ንመሰላት ግብረሰዶማውያን ብንጥፈት ዝጣበቕ ኮይኑ፡ ኣብቲ ብሓያሎ ፍሉጣት ትካላት ግብረሰዶማውያን ዝምወል ፕሮጀክት መጽናዕቲ ሃገራዊ ንውሓት ዘለዎ መጽናዕቲ ስድራቤት ሌዝቢያን ኣመሪካ (NLLFS) ቀንዲ ተመራማሪት ኮይና ጸኒሓ እያ። ሄኒ ቦስ ኣብ ዩኒቨርሲቲ ኣምስተርዳም ከም ፕሮፌሰር ትምህርቲ ኮይና ትሰርሕን ምስ ናኔት ጋርትረል ኣብ ፕሮጀክት መጽናዕቲ NLLFS ብሓባር ተሳቲፋ እያ። ኣቢ ጎልድበርግ ኣብ ወርቸስተር ማሳቹሰትስ ኣብ ዝርከብ ክላርክ ዩኒቨርሲቲ ፕሮፌሰር ስነ-ልቦና እያ። ካብ መጀመርታ ናይ ምርምር ስራሓ ኣትሒዙ፡ "ማሕበራዊ ኣሰራርሓታትን መራኸቢ ብዙሃንን ነቲ ዓብላሊ ዝበሃል ስርዓት ዘንጸባርቑ፡ ድሕሪ ሕጂ ክንድኡ ዓብላሊ ዘይኮነ (ማለት፡ ፍልይ ዝበለ ጾታ ዘለዎም ኒዩክለራዊ ስድራቤታዊ ኣቃውማ)" ዝብል ጸገም ከምዘጋጠማ ትዛረብ። ጁዲት ስታሲ ኣብ ሓያሎ ናይ ክኢላታት ርእይቶታታ፡ ዋላ እኳ እቲ ዝበለጸ ኣማራጺ ንመላእ ትካል ሓዳር ምድምሳስ እዩ ኢላ እንተቖጸረት፡ ጾታ ዘይሓልፍ ሓዳር ክትከላኸል ጸኒሓ እያ። ብናታ ኣረኣእያ ትካል ሓዳር ንባዕሉ ዘይምዕሩይነት ይውስኽ። (29) ዋላ እኳ እቲ ዝበለጸ ኣማራጺ ንኹሉ ትካል ሓዳር ምድምሳስ ምዃኑ እንተቖጸረት። ብናታ ኣረኣእያ ትካል ሓዳር ንባዕሉ ዘይምዕሩይነት ይውስኽ። (29) ዋላ እኳ እቲ ዝበለጸ ኣማራጺ ንኹሉ ትካል ሓዳር ምድምሳስ ምዃኑ እንተቖጸረት። ብናታ ኣረኣእያ ትካል ሓዳር ንባዕሉ ዘይምዕሩይነት ይውስኽ። (29)
ፍቕሪ . ናዚ ንሞት ሞት ክከላኸሉ ከለዉ፡ ሓደ ኻብቲ ምኽንያታት ርህራሄ እዩ ነይሩ። ኩሉ ህይወት ወዲ ሰብ ምንባር ከም ዘይበቅዕ ተገሊጹ፣ ስለዚ ድማ እዩ ንኻልእ ነገራት ሓዊሱ ነዚ ጉዳይ ንምክልኻል ዝጽዕሩ ናይ ፕሮፖጋንዳ ፊልምታት ዝተሰርሑ። ብስም ርህራሄ ኣብ መወዳእታ ናብ ዘስካሕክሕ ሳዕቤን ዘብጽሑ ውሳኔታት ይውሰዱ ነበሩ። ሎሚ እውን እንተኾነ ብስም ፍቕሪ ብዙሕ ነገራት ይከላኸል ኣሎ። ብርግጽ ፍቕሪ ክከላኸል ጌጋ ኣይኮነን፡ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ክውንነት ግን ንርእሰ-ፍትወት ብፍላይ ድማ ሓደ ዓቢ ሰብ ኣብ ልዕሊ ቆልዓ ዘለዎ ርእሰ-ፍትወት መሸፈኒ ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣብ ዝሓለፈ ዓሰርተታት ዓመታት ኣብ ሕብረተሰብ ሓደስቲ ዋሕዚታት ስለዝተራእዩ፡ ብዙሓት ካብኣቶም ብልክዕ ምስ ህጻናት ዝተኣሳሰሩ እዮም። ህጻናት ሳዕቤን ምርጫታት ዓበይቲ ከስተማቕሩ ይግደዱ። ጾታዊ ሰውራ፡ ምንጻል ጥንሲን ጾታ ዘይፈሊ ሓዳርን ሰለስተ ኣብነታት እዮም፤
• ሓሳብ ጾታዊ ሰውራ ብዘይ ናይ ሓዳር ውዕል ጾታዊ ርክብ ምፍጻም ጸገም የብሉን ዝብል እዩ ነይሩ። እቲ ጉዳይ "ክልቲኦም ሰባት እንተተፋቒሮም ጸገም የብሉን" ብምባል ተኸላኺሉ። ሓደ ቆልዓ ቅድሚኡ ወለዲ ኣብ ነንሕድሕዶም ተወፋይነት ዘይብሎም ኣብ ከምዚ ዝበለ ኩነታት እንተተወሊዱ እንታይ እዩ ነይሩን እንታይ ሳዕቤን ኣለዎን? እቲ ዝያዳ ዘሐጉስ ብርግጽ እቶም ወለዲ ብኡንብኡ ኣብ ነንሕድሕዶም ዝራኸቡሉን እቲ ቆልዓ ምስ ክልቲኦም ወለዱ ኣብ ገዛ ዝውለደሉን ኣማራጺ እዩ። ይኹን እምበር፡ መብዛሕትኡ ግዜ እቲ ልምዲ እተፈልየ እዩ። እቶም ወለዲ ምንጻል ጥንሲ ክገብሩ ይኽእሉ ወይ ክፈላለዩ ይኽእሉ እሞ እቲ ቆልዓ ኣብ ክንክን ንጽል ኣደ (ወይ ንጽል ኣቦ) ክነብር ይኽእል። ስለዚ ብፍቕሪ ዝተኸላኸለ ክኸውን ዝኽእል ጾታዊ ናጽነት ንቆልዓ ጽቡቕ ኣማራጺ ኣይኮነን።
• ምንጻል ጥንሲ ድሕሪ ጾታዊ ሰውራ እዩ መጺኡ። ሎሚ እውን እንተኾነ ተሓለቕቲ እዚ ጉዳይ እዚ ንምንታይ ኣብ ማህጸን ኣደ ዝርከብ ቆልዓ፡ ከም ሓድሽ ዝተወልደ ህጻን ክፍሊ ኣካላት (ዓይኒ፡ ኣፍንጫ፡ ኣፍ፡ እግሪ፡ ኣእዳው) ዘለዎ፡ ንምንታይ መብርሂ ክህቡ ኣይከኣሉን። ወዲ 10 ዓመት ቆልዓ፡ ሰብ ምወሓደ። ኣብ ማህጸን ኣደ ምንባር ጥራይ መሰረት ክኸውን የብሉን።
• ጾታ-ገለልተኛ ሓዳር – ኣርእስቲ ናይዚ ጽሑፍ – ንህጻናት’ውን ጸገም ክኸውን ይኽእል እዩ። ምኽንያቱ ቆልዑ ኣብ ከምዚ ዝበለ ሕብረት ብኣርቲፊሻል ሜላታት ወይ ብግዝያዊ ሄተሮ ዝምድናታት እንተተረኺቦም፡ ነቲ ቆልዓ እንተወሓደ ሓደ ካብ ስጋዊ ወለዱ ኣብ ገዛ ኣብ ዝጎደለሉ ኩነታት ይገድፎ።
መወከሲታት፤
|
Jesus is the way, the truth and the life
Grap to eternal life!
|
Other Google Translate machine translations:
ሚልዮናት ዓመታት / ዳይኖሰር / ፍልቀት ደቂ ሰባት? |
