Nature


Main page | Jari's writings | Other languages

This is a machine translation made by Google Translate and has not been checked. There may be errors in the text.

   On the right, there are more links to translations made by Google Translate.

   In addition, you can read other articles in your own language when you go to my English website (Jari's writings), select an article there and transfer its web address to Google Translate (https://translate.google.com/?sl=en&tl=fi&op=websites).

                                                            

 

 

Polokalame TV "Dinosaur Apocalypse"

 

 

Faitau pe faapefea ona faasino atu le polokalame o le TV i le galulolo tele lea na tupu i le faaumatiaga o tainasoa, lea e manino mai o le Lolo lea o loo taʻua i le Tusi Paia.

                                                           

Na ou vaai i se polokalame e lua vaega i luga o le TV e taʻua o Dinosaur Apocalypse (Dinosaur Apocalypset., BBC/PBS/France Télévisions, Iso-Britannia, 2022.). Na aumaia ai le talitonuga masani e faapea na maliliu tainasoa pe a ma le 65 miliona tausaga talu ai i le faaiuga o le vaitaimi o le Cretaceous. O le mafuaʻaga o lenei mea ua fautuaina o se asteroid lea na taia ai le lalolagi ma mafua ai le faʻaleagaina o tainasoa.

     O le a se mea na e manatua e uiga i lenei polokalama? Ou te ioe o tainasoa, e pei o isi olaga, sa feagai ma le faatafunaga, ae o le tafaoga faamasani ma le mafuaaga o le faatafunaga e mafai ona le ioeina.

    Muamua, o le iai o tainasoa i luga o le fogaeleele. Pe na latou ola moni i le silia ma le 65 miliona tausaga ua mavae? O le a ou le talanoaina atili lenei autu iinei e pei ona ou talanoaina i isi aʻu tusitusiga. O le a ou taʻu atu e leai ni faʻailoga poʻo ni faʻailoga o le dinosaur fossils na latou ola ai i lena taimi. Nai lo o lea, o mea vaivai, radiocarbon, DNA, ma sela o le toto o loʻo maua i fossil e faʻamaonia malosi e sili atu i nai afe tausaga talu ona latou iai i le lalolagi. O mea nei o loʻo i totonu o meaola o ni faʻamaoniga o lo latou faʻaumatia talu ai nei, ae le o le faʻaumatia lea na tupu i le faitau miliona o tausaga talu ai.

    E le gata i lea, o le a lelei le au suʻesuʻe e mafaufau i le mea moni o le tele o tala faʻaleaganuʻu e masani ona faasino atu i tarako, lea e foliga tutusa lava ma tainasoa. e pei ona faaalia i le upusii lea. E mautinoa lava o se fesili lenei o manu ua leai, o le i ai na mafai ona faʻamaonia e tagata anamua i ni nai afe tausaga talu ai. O le faaupuga dinosau e leʻi faia seia oʻo i le 1800 e Richard Owen.

 

O tarako i talatuu, e ese lava, e pei lava o manu moni na ola i aso ua mavae. E pei o manu fetolofi lapopoa (dinosaurs) na pulea le laueleele a o lei taitai ona aliali mai le tagata. Sa masani ona manatu tarako e leaga ma faataumaoi. Sa faasino atu atunuu taitasi ia i latou i a latou tala faasolopito. ( The World Book Encyclopedia, Vol. 5, 1973, itulau 265)

 

Ae faapefea le mafuaʻaga o le faʻaumatia o tainasoa? O le mafuaʻaga o le faʻaumatiaga na faʻaalia i le polokalame o se asteroid lea na taia ai le lalolagi i le silia ma le 65 miliona tausaga talu ai. Peitai, i totonu o le polokalame na ioeina ai e faapea “e leai se tasi ua maua se talafaamaumau o le dinosau e faamaonia ai na maliliu ona o le fetoaiga”. I se isi faaupuga, o se asteroid pa'ū i le lalolagi o se faʻamatalaga leaga mo le faʻaumatia o tainasoa.

    Nai lo lena, na maua mai e le polokalame se faʻamatalaga sili atu ona talafeagai mo le faʻaleagaina o tainasoa: vai. Sa ta’u atu ma fa’atupuina i le tele o taimi i totonu o le polokalame, o se galulolo tele e ono mafua ai le fa’aleagaina o tainasoa i le eria o Hell Creek. O nisi nei o upusii mai le polokalame:

 

Ole si'osi'omaga lea ole vai fou ole fa'avaeina o Hell Creek. O le fasi, e susulu i paolo o le neon mumu ma le lanu meamata, e sau mai le atigi o se manu sami e pei o se li'o, o le ammonite. O lenei meaola o le gataifale ua ulufale atu i se siosiomaga vai fou e le o iai. O le auala na i'u ai i'inei amoni ose mealilo.

 

O le mea lea e pupuni ai le papa ma e tusa ma le mita le mafiafia. O lena mea ma isi mea e le masani ai e faasino atu i se mea uiga ese i le manatu o Robert. Masalo o se lologa po o se palapala palapala na tupu iinei, lea na tanumia ai mea uma i lalo i se taimi vave.

 

O le vave o le tanumia o le manu, pe afai o le tanu o le mafuaaga lea o lona oti, o le sili atu lea o tulaga lelei mo le faʻamaʻiina. … 99.9% o manu e le fa'atosina

 

O le auala toe gaosia o pterosaurs na manino le manuia. O lo'o fa'ailoa mai o le olaga sa masani lava se'ia o'o ina suia e le asteroid mea uma i se tulaga mata'utia.

 

Pe na savavali nei manu i le sami? O le a latou feinu mai le pa vaivai.

    O le aofaʻi o fossil na maua e Robert e taʻu mai ai e oo lava i le faaiʻuga o le vaitaimi o Cretaceous, sa tumu lava Tanis i le ola.

 

O lo'o mulimulita'i e le 'au a Robert se filifili mata'ina o ta'ita'i. O le fa'amatalaga muamua o fa'ato'aga o i'a na fa'aumatia tele.

 

O le fafie lea. E faasaga i ai, o tino o i'a ua oomi mau.

 

O nisi nei o meaola i'inei ma i'ina. O le tasi lea ma o loʻo i tafatafa o le isi sturgeon o loʻo faʻasaga i lenei auala. I lalo ifo o le vaituloto o lo'o i ai le isi sturgeon. O lona tino e alu i lalo o le ogalaau ma aliali mai i le isi itu.

    O le mea lea e pupuni ai le papa ma e tusa ma le mita le mafiafia. O lena mea ma isi mea e le masani ai e faasino atu i se mea uiga ese i le manatu o Robert. Masalo o se lologa po o se palapala palapala na tupu iinei, lea na tanumia ai mea uma i lalo i se taimi vave.

 

E tusa ai ma le talitonuga o Ropati, o le i’a na maua i tua o ogalaau ma si’omia e polo na mamate ina ua maua i se ituaiga lologa ma vave ona tanumia i le palapala. O le mafuaaga lena na matua faasaoina ai. O le a le mea na mafua ai le galu? E tusa ai ma se tasi manatu, o se asteroid na taia le sami na mafua ai se galulolo. O lea ua tatou talanoa e uiga i se ituaiga e matua ese lava le galulolo. Sa sili atu ona maualuga ma tetele atu nai lo galulolo o aso nei. ... O lona maualuga e le itiiti ifo ma le kilomita.

 

Faamata o se galulolo na mafua ai le stratification na vaaia i Tanis?

 

Ou te manatu o tagata suʻesuʻe i polokalame sa i luga o le ala saʻo. Sa aafia moni lava le vai i le faatamaiaina o tainasoa. E le gata o le tulaga lea i le eria o Hell Creek, lea sa aofia ai i le polokalame, ae faapea foi i soo se mea. O Hell Creek ua na o se tasi o nofoaga na maua ai tainasoa, ona o toega o nei manu ua maua i le lalolagi atoa. O le mea moni, o fossil o nei manu, e pei o fossil o isi meaola, e le mafai ona i ai pe ana le palapala palapala e leʻi vave tanumia nei manu i le palapala. E na o le pau lenā o le auala e faamatala ai le amataga o meaola uma, lea e tau lē iloa i aso nei. I totonu o le polokalame na faʻaalia ai foi o le fausiaina o fossil o se mea e seasea tupu: "O le vave o le tanumia o le manu, pe afai o le tanu o le mafuaaga lea o lona oti, o le sili atu lea o tulaga lelei mo le faʻamaʻiina. … 99.9% o manu e le o fai ni fossil.”

   Lona lua, o le polokalame na fai mai o meaola o le sami e pei o ammonites ma iʻa o loʻo maua i vaega tutusa o laʻau ma tainasoa. E mafai faapefea lenei mea? E fa'afefea ona tutupu fa'atasi manu o le sami, manu o le fanua ma la'au i le vaega e tasi? Na pau le fa’amatalaga, o le galulolo tele ua mafua ai lenei fa’alavelave, e pei ona folasia i le polokalame. E oo lava i le polokalame na taʻua ai e uiga i le tele o le galulolo e faapea "O lona maualuga e le itiiti ifo i le kilomita."

    O le a se mea ou te fia fai atu ai i le muamua? Afai tatou te talanoa e uiga i se sunami tele, aiseā e lē mafai ai ona tatou talanoa tuusaʻo e uiga i le Lolo o loo taʻua i le Tusi Paia o le pogai o le faatafunaga? Ole mafua'aga sili lea ona fa'aleagaina o tainasoa ma isi ituaiga. E aoga le mafaufau i lenei manatu, talu ai ua maua le tele o tala o lologa muamua, e pei ona faaalia i upusii nei:

 

E tusa ma le 500 aganuu - e aofia ai tagata moni o Eleni, Saina, Peru ma Amerika i Matu - ua lauiloa i le lalolagi lea o loʻo faʻamatalaina ai e talatuu ma tala faʻasolopito se tala faʻamalosi o se lolo tele na suia ai le talafaasolopito o le ituaiga. I le tele o tala, e na o ni nai tagata na sao mai le lolo, e pei lava o le mea na tupu iā Noa. O le toʻatele o tagata na manatu o le lolo na māfua mai i atua o ē, mo se isi māfuaaga po o se isi, na lē fiafia i le ituaiga tagata. Masalo sa amio pi’opi’o tagata, e pei o taimi o Noa ma se talatuu a le ituaiga o Amerika Hopi o Amerika i Matu, pe atonu foi sa toatele naua ma pisapisao tagata, e pei o le tala a Gilgamesh. (Kalle Taipale: Levoton maapallo, itulau 78)

  

Fai mai Lenormant i lana tusi "Amataga o Talafaasolopito":

“Ua tatou maua le avanoa e faamaonia ai o le tala i le Lolo o se tu masani masani i lala uma o le aiga o tagata, ma o se tu masani ma le tutusa e le mafai ona manatu i ai o se fagogo mafaufauina. o se mea mataʻutia, o se mea na tupu na matuā uunaʻia ai mafaufau o uluaʻi mātua o le fanau a tagata, e oo lava i ē na tupuga mai iā i latou e lē mafai ona faagaloina.( Toivo Seljavaara: Oliko vedenpaisumus ja Nooan arkki mahdollinen?, itulau 5)

 

E eseese tala tuufaasolo a tagata o ituaiga eseese e uiga i le mala tele o lologa. Na faamatala e tagata Eleni se tala e uiga i le Lolo, ma o loo faaautū i se tagata e igoa iā Deukalion; e oo lava i se taimi umi ao lei oo i Columbus, sa i ai i tagata o le konetineta o Amerika ni tala na faatumauina ai le manatuaina o le lolo tele. O tala e uiga i se lolo ua faasolosolo atu mai lea tupulaga i lea tupulaga seia oo mai i le taimi nei i Ausetalia, Initia, Polenisia, Tibet, Kašmir ma Lithuania. Pe ua na o ni tala ma ni tala? Ua faia uma ea i latou? E masalo latou te faamatalaina uma lava le mala tele e tasi. (Werner Keller: Raamattu on oikeassa, itulau 29)

 

O le isi mafuaaga o toega o meaola o le gataifale ma laau i luga o mauga maualuluga, e aofia ai le Himalayan Mount Everest ma isi atu mauga maualuluga. O nisi nei o upusii mai tusi a saienitisi e uiga i le mataupu:

 

A'o malaga i luga o le Beagle Darwin na ia mauaina fossilized fissilized shells mai luga i luga o Mauga Andean. Ua faaalia ai, o le mea ua taʻua nei o se mauga sa i lalo o le vai. (Jerry A. Coyne: Miksi evoluutio on totta [Aisea e moni ai le evolusione], itulau 127)

 

E i ai se mafuaaga e vaʻavaʻai totoʻa ai i le natura muamua o papa i luga o mauga. E sili ona vaaia i le Alps, i le lime Alps o le itu i matu, e taʻua o le Helvetian zone. Ole ma'a ole ma'a autu. A tatou tilotilo atu i le ma’a iinei i luga o le tifato po’o le tumutumu o se mauga-afai e maua le malosi e a’e ai i luga-o le a i’u ina tatou maua i totonu o toega o manu, o meaola o manu. E masani ona matua faaleagaina ae e mafai ona maua ni vaega e iloagofie. O na fossil uma o atigi lime po o auivi o meaola o le sami. I totonu oi latou o loʻo i ai ni ammonites faʻapipiʻi filo, aemaise lava le tele o atigi lua. (…) Atonu e taumānatu le tagata faitau i le taimi lea po o le ā le uiga o atumauga o loo iai le tele o palapala, lea e mafai foʻi ona maua i le pito i lalo o le sami. (itulau 236,237 "Muuttuva maa", Pentti Esekola)

 

O Harutaka Sakai mai le Iunivesite Iapani i Kyushu ua tele tausaga o suʻesuʻeina nei meaola o le gataifale i Mauga Himalayan. Na ia lisiina ma lana vaega se pusa tioata atoa mai le vaitaimi o Mesozoic. O lili o le sami maʻaleʻale, o aiga i le sami o loʻo i ai nei ma fetu, e maua i puipui papa e sili atu i le tolu kilomita i luga aʻe o le sami. Amoni, belemnites, 'amu ma plankton o loʻo maua o ni fosil i papa o mauga (...)

   I le maualuga e lua kilomita, na maua ai e tagata suʻesuʻe i le eleele se mea na totoe e le sami lava ia. O lona papa e pei o galu e fetaui ma foliga o lo'o tumau i le oneone mai galu maualalo. E oo lava i le pito i luga o Everest, o loʻo maua ai maʻa samasama samasama, lea na tulaʻi mai i lalo o le vai mai toega o le tele o manu o le gataifale. ("Maapallo ihmeiden planeetta", itulau 55)

 

O le ā e mafai ona faaiʻuina mai i mea o loo i luga? E leai se aoga o le talanoa e uiga i le faitau miliona o tausaga, aua o fossil dinosau lava latou e le molimau i se mea faapena. O mea vaivai, radiocarbon, DNA ma sela toto o lo'o i totonu e fa'asino manino i na'o ni vaitaimi pupuu. I lō te fai penā, ne ‵mate a manu konei i te Lolo telā ne taku mai i te Tusi Tapu, faitalia me ne ola eiloa latou mai tua o te mea tenei. E faʻamaonia lenei mea i le faʻaalia o tarako i le tele o tagata.

     E tele isi faʻataʻitaʻiga e mafai ona faʻaalia i lenei tulaga, ae ou te faʻamoemoe o faʻataʻitaʻiga muamua o loʻo faʻaalia ai o le faʻamatalaga a le Tusi Paia o le lolo o se talafaasolopito moni, ae o le faitau miliona o tausaga o mafaufauga. O aʻoaʻoga lē talitonu i le Atua e uiga i le amataga o le atulaulau ma le amataga o le olaga o se vaega o se mafaufauga talitutusa, talu ai e leai se tino selesitila e mafai ona tulaʻi mai i latou lava, ma e le mafai ona tulaʻi mai na o ia. E leai se faamaoniga e tasi mo nei mea, e oo lava i le tele o saienitisi e le talitonu i le Atua na ioeina. Ua ou tusia nei mataupu i nisi o aʻu tala, ma o loo iai foʻi manatu faamaoni o saienitisi lē talitonu i le Atua. Maimau pe ana silasila toto'a tagata uma i nei mea. O aʻu lava ia sa avea ma se tagata e le talitonu i le Atua na talitonu i aʻoaʻoga a le Atua o le foafoaga ma le faitau miliona o tausaga. O lenei ua ou mafaufau ia i latou o fagogo, pepelo ma fagogo.


 

 


 


 

 

 

 

 


 

 

 

 

 

 

 

 

Jesus is the way, the truth and the life

 

 

  

 

Grap to eternal life!

 

Other Google Translate machine translations: